Çin, Tayvan'ın kontrolunu ele alması durumunda, adaya asker ya da yönetici göndermeme sözünü geri çekti. Resmi bir belgenin işaret ettiği bu veri, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in Tayvan'a daha önce önerilenden daha az özerklik tanınacağı şeklindeki kararına işaret ediyor.
Çin hükümetinin Tayvan'la ilgili tavrına ilişkin resmi belge, adayı çevreleyen yoğun askeri tatbikatları izliyor. Çin, kendi toprağı olarak tanımladığı Tayvan'a ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin ziyarette bulunmasına karşılık olarak Tayvan'ı çevreleyen yoğun askeri tatbikatlar başlatmıştı.
Çin, 1993 ve 2000 yıllarında Tayvan'a ilişkin olarak hazırladığı resmi belgelerde, ”yeniden birleşme” olarak tanımlanan durum sonrasında Tayvan'a "asker ya da yönetici göndermeyeceği" taahhüdünde bulunmuştu.
Çin'in özel idari bölgesi haline gelmesinden sonra Tayvan'ın özerk yönetime kavuşacağı garantisi anlamına gelen bu ifadeler, hükümetin son resmi raporunda yer almadı.
Çin Komünist Partisi, eski İngiliz kolonisi Hong Kong'un 1997 yılında Çin kontroluna geçişiyle uygulamaya konan formülün benzerinin Tayvan'a da uygulanması önerisinde bulunmuştu. Bu öneri, Tayvan'ın "tek ülke iki sistem" modeli kapsamında Çin yönetimi altına girmesini öngörüyor.
Bu teklif, demokrasiyle yönetilen Tayvan'a sosyal ve siyasi sistemlerini koruması için kısmi özerklik sağlayabilir.
Tayvan'daki tüm ana siyasi partiler "tek ülke iki sistem" önerisini reddediyor. Anketlere göre kamuoyu da öneriye destek vermiyor. Tayvan hükümeti, adanın geleceğine sadece Tayvanlılar'ın karar verebileceği konusunda ısrarlı.
2000 yılına ait resmi raporda yer alan bir maddede, Tayvan'ın sadece tek bir Çin olduğunu kabul etmesi ve bağımsızlık arayışına girmemesi durumunda "her şeyin müzakere edilebileceği" ifadesi yer alıyordu. Bu maddenin son rapordan çıkarıldığı gözleniyor.
Tayvan'ın Anakara İşleri Konseyi, raporu kınadı ve "gerçekleri gözardı ettiğini, yalanlarla dolu olduğunu" kaydetti.
Konsey, "Tayvan'ın geleceğine ilişkin karar verme hakkı sadece 23 milyon Tayvanlı'nındır. Otokratik bir rejim tarafından dayatılan bir sonucu asla kabul etmeyeceklerdir" ifadesini kullandı.
Güncellenen rapor, "Tayvan Sorusu ve Çin'in Yeni Çağda Yeniden Birleşmesi" başlığını taşıyor. "Yeni çağ" Çin Cumhurbaşkanı Xi'nin iktidarıyla özdeşleştiriliyor. Xi'nin bu yıl Komünist Parti kurultayında üçüncü kez cumhurbaşkanlığına getirilmesine kesin gözüyle bakılıyor.
Tayvan, 1949 yılından bu yana Çin işgali tehdidi altında bulunuyor. 1949'da Mao Zedong liderliğindeki Komünist Partisi'nin iç savaşı kazanmasından sonra Çin Cumhuriyeti hükümeti Tayvan'a kaçmıştı.
(vş)
