Özel Haber: Fehmi İnceoğlu

Pozantı Kongresi’nin 102. Yıldönümünde, CHP Pozantı İlçe Örgütü tarafından düzenlenen “Pozantı Kongresi’nin ve Önemi” konulu etkinlikte, Emekli Öğretim Üyesi Tarihçi ve Hukukçu Av. Dr. İbrahim İslam ve Belgesel Araştırmacı Yazar Dursun Özden birer sunum gerçekleştirildiler.

Pozantı Kongresi’ne bizzat katılan ve dönemin de canlı tanığı olan Yeni Adana Gazetesi’nin de desteklediği etkinliğe konuşmacı olarak katılan İbrahim İslam, Yeni Adana Gazetesi tarihi ile ilgili doktora tezi yazmıştı. Emekli Öğretim Üyesi Dr. Av. İbrahim İslam ayrıca, Gazetemizin 100. Yılında "Milli Mücadelede Yeni Adana Gazetesi' adlı kitabını da yayınlanmıştı.

Av. Dr. İbrahim İslam, "Pozantı Kongresi ve Önemi" başlıklı konuşmasında, Mondros Ve İşgaller, Kongreler,  Adana’da Millî Mücadele, Pozantı’nın Kurtuluşu, Kaç-Kaç, Güney Cephesi Merkez: Pozantı, Adana Vilayet Merkezi: Pozantı, Pozantı Kongresi, Seçilen Vilayet Erkanı, Fransa’nın Sinsi Politikaları ve Kararlar" ara başlığı altında sunumunu gerçekleştirdi.

İslam, konuşmasında şunları kaydetti:

MONDROS ve İŞGALLER

30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi

Musul-Kerkük(3 Kasım), İskenderun(6-7 Kasım), Boğazlar (13 Kasım),

Çukurova(17 Ar)

Boğazlar bölgesi, Mezopotamya, Kilikya, Toros Tünelleri ve «kontrol» kavramları.

Bölgenin önemi, askeri birliklerin terhisi ve M. Kemal’in Adana’ya gelişi, ilk temaslar. (İst. hükümeti-Ali Fuat Paşa-Adanalı gençler)

KONGRELER

Milli Mücadelenin Yerel Kongreleri:

* 14 Kasım 1918 tarihinde yapılan 1’inc,i 30 Kasım 1918 tarihinde yapılan 2’inci, 17-18 Ocak 1919 tarihinde yapılan 3’üncü Kars Milli İslam Şurası

* 17-19 Mart 1919 tarihinde yapılan İzmir Müdafaa-i Hukuk–ı Osmaniye Cemiyeti Kongresi

* 28 Haziran-12 Temmuz 1919 tarihinde yapılan 1’inci, 26-30 Temmuz 1919 tarihinde yapılan 2’inci 16-22 Eylül 1919 tarihinde yapılan 3’üncü 19-21 Kasım 1919 tarihinde yapılan 4’üncü 10-23 Mart 1920 tarihinde yapılan 5’inci Balıkesir Kongresi

* 23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihinde yapılan Erzurum Kongresi

* 6-9 Ağustos 1919 tarihinde yapılan 1’inci19-23 Eylül 1919 tarihinde yapılan 2’inci, Nazilli Kongresi

* 16-25 Ağustos 1919 tarihinde yapılan Alaşehir Kongresi

* 4-11 Eylül 1919 tarihinde yapılan Sivas Kongresi

* 16 Ekim 1919 tarihinde yapılan 1’inci, 15 Ocak 1920 tarihinde yapılan 2’inci Edirne Kongresi, 9-13 Mayıs 1920 tarihinde yapılan Büyük Edirne Kongresi

* 31 Mart-2 Nisan 1920 tarihinde yapılan Lüleburgaz Kongresi

* 2 Ağustos 1920 tarihinde yapılan Afyonkarahisar Kongresi

* Erzurum Kongresi ( 23 Temmuz-7 Ağustos 1919)

M. Kemal Paşa, 31 Ekim-10 Kasım 1918 tarihleri arasında Yıldırım Orduları Komutanı sıfatıyla Adana’da «Adanalı gençlerle»  görüşmüş ve silah arkadaşı Ali Fuat Paşa (Cebesoy) ile  “Adana Mülakatı”nı yapmıştır. Buradan işgale karşı ilk direniş mesajlarını vermiş ancak hükümet tarafından İstanbul’a çağrılmıştır.

İstanbul’a geliş;13 Kasım 1918                     

ADANA’DA MİLLÎ MÜCADELE

Kozanoğlu Doğan (Binbaşı Doğan), Aydınoğlu Tufan (Yüzbaşı Osman Nuri),

Polat Paşa (Yüzbaşı Kamil), Tekelioğlu Sinan (Yüzbaşı Ratıp) adlarıyla

Güney Cephesi’ne gönderilmiştir.

POZANTI’NIN KURTULUŞU (25 Mayıs 1920)

Pozantı, 27 Aralık 1918 tarihinde işgal edilmişti. (Mondros m. 7 ve 10)

Pozantı’nın kurtuluşu ve Karboğazı baskını, Kuva-yı Milliye’nin kesin başarısı ve Güney cephesinin anahtarıdır. Hem Kaç-Kaç olayının hem de Pozantı kongresinin öncüsüdür.

KAÇ-KAÇ (10 Temmuz 1920)

Pozantı’nın kurtarılmasından sonra Fransızlar , demiryolu ve güneyindeki varlıklarını sürdürme amacıyla etnik temizliğe başladılar. 10 Temmuz 1920'de Adana'da yaşayan on binlerce Türk kuzeye, Toros Dağları'na doğru kaçmağa zorlandı. Kaçanlar öncelikle Karahan köyüne, oradan da Pozantı ve Karaisalı'ya gidiyorlardı. Yaz koşullarındaki Kaç Kaç Olayı'nda susuzluk ve çeşitli hastalıklar büyük kayıplara yol açtı.  Ayrıca Fransız uçakları da kaçanlar üzerine taciz atışları yapmaktaydı. 

POZANTI KONGRESİ (5 Ağs. 1920)

Mustafa Kemal Paşa Sivas Kongresi’nden sonra Güney Anadolu Kuvayı Milliye teşkilatını Temsil Heyeti Başkanı sıfatıyla organize etmeye başlamıştır.Çukurova, kendi içinde Doğu/Batı olmak üzere iki cephe şeklinde örgütlenmiştir

Mustafa Kemal, «…biz de oraya gittik. Yalnız orada bulunan çeşitli Müdafaa-i Hukuk Heyetleri, ki onları da Pozantı’ya davet ettik ve orada milli görevle ilgilenen kişileri davet ettik. İleri gelenlerle, askeri ve siyasi durum hakkında görüşmeler yaptık... ” şeklinde ifade etmiştir.

GÜNEY CEPHESİ MERKEZ: POZANTI

5 Ağustos 1920’de Mustafa Kemal, yanında Millî Müdafaa Vekili Fevzi Paşa (Çakmak) ve heyeti ile birlikte Pozantı’ya geldi. Pozantı’ya gelenler arasında Ankara, Sivas ve Kayseri milli heyetlerin temsilcileri de vardır. Bucak Müdürü, gene bir Kuva-yı Milliyeci olan Hulûsi (Akdağ) Beydi.

Toplantı veya kongreye; Kayseri’den, Niğde’den, Bor’dan çağrılan delegelerden başka, bütün güney cephelerinden temsilciler davet edilir.

Karaisalı’da da bu bulunan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Merkezinin Pozantı’ya alınması Karaisalıları kızdırmışsa da kararın neticesi hayırlı oluştur. 

Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti başkanı, aynı zamanda YENİ ADANA Gazetesi İmtiyaz Sahibi olan Ahmet Remzi (YÜREĞİR) Bey idi.

ADANA VİLAYET MERKEZİ: POZANTI

I. Oturumda ise daha çok Pozantı’nın “vilayet merkezi olması” konusu tartışılmıştır. Bu oturumda delegeler Atatürk’e, Pozantı’nın “müstakil bir liva haline getirilmesi” önerisinde bulunmuşlardır. Bu öneriye Atatürk şu teklifle karşılık vermiştir:

“Güzel Adana şimdi işgal altındadır. Biz burada yeniden bir vilayet teşkilatı kuralım. Bu suretle Adana’yı burada milli bir hareket merkezi ve vilayet teşkilatı olarak vücuda getirmiş oluruz. Böylece bütün kaza ve nahiyeleri de buradan, bir elden idare etmek imkân dâhiline girer. Bu düşman için daha büyük endişeler hâsıl olur.” 

Mustafa Kemal Paşa’nın isteğiyle 12 kişilik bir heyet oluşturulmuş ve İsmail Safa Bey vali seçilmiştir. Hemen göreve başlayan İsmail Safa Bey Pozantı mülki erkânını belirleyip listeyi kongre başkanı Atatürk’e sunmuştur. Atatürk’ün okuduğu 12 kişilik liste OYLANARAK kabul edilmiş ve Adana vilayet teşkilatı Pozantı’da kurulmuştur. Böylece Pozantı Adana’nın merkezi olmuş ve Güneydeki milli direniş hareketi buradan organize edilmiştir.     

SEÇİLEN VİLAYET ERKÂNI       

Vali: İsmail Safa Bey (sonra Serficeli Hilmi Bey)

Belediye Başkanı: Dıblanzade Mehmed Fuat Bey,

 Defterdar: Ahmed Bey,

 Jandarma Alay Komutanı: Yarbay Sami Bey,

Polis Müdürü: Hacı Hilmi Bey.

Kadı: Kadızade Feyzi Bey,

Mektupçu: Süleyman Faik Bey,

Ziraat ve Orman Müdürü: Halil Bey,

İdare Meclisi Başkatip Yardımcısı: Memduh Bey (Çelik),

Eşraftan: Dıblanzade Salim Bey,

Şifre Katibi: Abdüssamet  Bey, Komiser Yardımcısı: Hacı Mehmed Efendi, Polis: Bahri Efendi, Belediye Odacısı: Ali Efendi, Komiser: Mahmud Nedim Bey, Yaver: Semrazade Yüzbaşı Emin Bey, Eşraftan mücahid: Hulusi Bey (Akdağ), Evrak Müdürü: Nuri Bey,  Odacı: Ahmet Ağa.

FRANSA’NIN SİNSİ POLİTİKALARI

Liman- yol ve haberleşme hatları geliştirme.

Çiftçiye tohumluk kredi ve çuval/harar dağıtma.

Yetimhane açma ve kimsesiz çocuklar için barınma olanakları sağlama.

Cemiyet-i Hayriye gibi kuruluşlar oluşturarak, bölgede birliği bozup «özerklik» iddialarını ileri sürme.

Bir kısım halktan oy toplayarak «Halkın Fransız işgal yönetimini desteklediği» tezini savunma.

KARARLAR

1. Karaisalı’da bulunan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Merkezi Pozantı’ya taşınarak yapılan seçimde Ahmet Remzi (Yüreğir) başkan seçilmiştir.

2. 41. Tümen Pozantı’ya yerleştirilmiştir.

3. Milli kuvvetlerin ihtiyacı olan silah ve cephaneyi sağlamak için Kelebek’te bir depo yapılmıştır.

4. 41. Tümen Komutanı Sinan Tekelioğlu askere alımlarla milli kuvvetleri güçlendirmiştir.

5. Kelebek’te bir dispanser yapılmıştır.

6. Pozantı’dan cephelere telefon bağlantısı kurularak bölgedeki milli hareket güçlendirilmiştir.

7. Cephe gerisini kontrol etmek için Pozantı İstiklal Mahkemesi kurulmuştur.

8. Pozantı’da bir haber alma teşkilatı kurularak başına Ahmet Remzi Bey getirilmiştir.

9. Bir süre sonra Atatürk Pozantı’ya arkadaşı Mehmet Nuri Bey’i Adana Valisi ve 41. Tümen Komutanı olarak göndermiş, böylece Çukurova’daki sivil ve askeri teşkilatı tek çatı altında birleştirip bölgedeki milli hareketi TBMM’nin kontrolü altına alarak organize etmiştir.”

SONUÇ:

İslam konuşmasının sonunda, “Mustafa Kemal Atatürk'ün Erzurum ve Sivas Kongresinden sonra katıldığı/yönettiği üçüncü ve son kongredir. Mustafa Kemal Atatürk'ün TBMM toplandıktan sonra «Meclis Başkanı» olarak katıldığı tek kongredir. Pozantı Kongresi ile Çukurova Kuva-yı Milliye güçleri sivil ve askerî bakımdan örgütlenmiştir. Pozantı’da yeni bir «Adana Vilayet Teşkilatı» kurulması benzersiz ve ilginç bir deneyim olmuştur. Pozantı aynı zamanda Adana Cephesi için maddî kaynakların da merkezi olmuştur” ifadelerini kullandı.

KİMLER KATILDI:

Etkinliğe Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Zeydan Karalar, Pozantı Belediye Başkanı Mustafa Çay,CHP Karaisalı İlçe Başkanı Mustafa Eren,  Gazetemizin Müessese Müdürü Fehmi İnceoğlu ile vatandaşlar katıldı.

İBRAHİM İSLAM KİMDİR?
1960 yılında Osmaniye-Düziçi ilçesinde doğdu. 1979 yılında Düziçi Öğretmen Lisesi’ni bitirdi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yakınçağ Tarihi Anabilim Dalı'nda lisans eğitimin tamamladı. 1984-1987 yılları arasına aynı üniversitesinin Türk İnkılâp Tarihi Fakültesi'nde yüksek lisans yaptı.
1989 yılında Dicle Üniversitesi'ne okutman olarak atandı. 1990-1995 yılları arasında  A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye Cumhuriyeti Bilim Dalı'nda doktora eğitimi yaptı. 1996 yılında Harran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'ne öğretim üyesi olarak atandı. Sonraki yıllarda Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde hukuk eğitimini tamamladı.
Emekli Öğretim Üyesi Dr. İbrahim İslam, Tarih Bölü Başkanlığı, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Bölüm Başkanlığı ve Atatürk Araştırma Merkezi Müdürlüğü görevlerini yürüttü.
Dr. İbrahim İslam, akademik görevi süresince, The Journal of Academic Social Science Studies ve Turkish Studies Historical dergilerinde bilimsel  hakemlik görevlerini sürdürmüştür.
Halen Adana Barosu'nda serbest avukat olarak çalışmaktadır.
Bir çok yayınlanmış eseri bulunan Dr.İbrahim İslam’ın, gazetemizin 100. yılında "Milli Mücadelede Yeni Adana Gazetesi' adlı kitabı da yayınladı. 

Yayınlanmış Eserleri: 

Milli Mücadelede Yeni Adana Gazetesi

Kurtuluş Savaşı Yıllarında Çukurova'da Ermeni Terörü 

Kurtuluş Savaşı'nda Milletvekili, Vali Ve Milli Eğitim Bakanı İsmail Safa (Özler) Bey (1885-1940) 

"Kurtuluş Savaşı Yıllarında Çukurova: Sosyo-Ekonomik Bir Değerlendirme” 

"Adana Şer'iye Sicilleri Ve Dinî-Kültürel Hayata İlişkin Kayıtlar” 

"Mütareke Döneminde İttihatçılık" 

"Atatürk, Cumhuriyet Ve Millî Kimlik"

"Türkiye'de Siyasal Bir Kavram Olarak Milliyetçilik” 

(vş)