Terleme, vücudumuzun iç-dış sıcaklık dengesini kurmak için geliştirdiği bir doğal savunma yöntemi. Terleyerek, ısımızı dengeli hale getiriyoruz. Peki, ya aşırı terliyorsak? Özellikle bazı bölgelerde görülen terleme hayatı çekilmez kılabiliyor. Ellerde, ayaklarda ve koltuk altında aşırı terleme, kişinin hayatını zorlaştıran, duygusal ve sosyal sorunlara yol açan bir rahatsızlığa dönüşüyor. Hiperhidroz olarak tanımlanan aşırı terleme toplumun yaklaşık yüzde 3’ünü etkiliyor. Normal miktarlarda terlemenin bile ıslaklık hissi, görünüm ve kötü koku nedeniyle kişileri rahatsız ettiğini, aşırı terlemeninse kişinin mesleki veya sosyal aktivitelerinde, el sıkışma, kalem tutma müzik aleti kullanma, direksiyon tutma gibi günlük işlevlerde sorun yaşamasına neden olabildiğini anlatan Acıbadem Adana Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Dr. Deniz Çetinkünar, “Çok şiddetli olduğunda utanma duygusuna yol açarak özgüven zedelenmesine neden olabilir” diyor. Aşırı terlemenin tedavisinde kullanılan 6 yöntem hakkında ayrıntılı bilgi veren Dr. Deniz Çetinkünar, her hastanın durumuna özel değerlendirme yapmak gerektiğini de belirtiyor.
Farklı nedenleri var
Hava koşulları, fiziksel aktivite, ateşli hastalıklar, hormonal durum, stres gibi pek çok etmen terlemeye yol açıyor. Aşırı terleme ise sistemik hastalıklara bağlı olabileceği gibi tamamen yapısal nedenlerden de kaynaklanabiliyor. Terlemenin tüm vücutta ya da bölgesel olabildiğini belirten Dr. Deniz Çetinkünar, “Primer yani yapısal hiperhidroz en sık görülen türü. Sıklıkla el, ayak, koltukaltı ve yüzde terleme şeklinde ortaya çıkıyor. Yapısal hiperhidrozda altta yatan bir hastalık bulunmuyor ve stres terlemeyi artırıyor. Öte yandan genetik sendromlar, enfeksiyonlar, ilaçlar, kanser, nörolojik, metabolik hastalıklar da aşırı terlemeye yol açabiliyor” diyor.
Hastalık mı, değil mi?
Aşırı terleme şikayeti ile başvuran kişilerin ayrıntılı hikayesini alındığını, muayene sonrasında gerekli tetkikler yapılarak bu duruma yol açacak hastalık varsa bunun tespit edildiğini anlatan Dr. Deniz Çetinkünar, “Aşırı terlemeye eşlik eden ateş, kilo kaybı, çarpıntı, baş ağrısı gibi ek şikayetler önemlidir” diyor.
Hiperhidroz tedavisi ise terlemenin yaygınlığı, şiddeti, yaşam kalitesi üzerindeki etkisi, kişinin yaşı ve sağlık durumu göz önünde bulundurularak planlanıyor. Her tedavi yönteminin kendine özgü olumlu ve olumsuz yanları olabileceğine dikkat çeken Dermatoloji Uzmanı Dr. Deniz Çetinkünar, bu seçenekler hakkında ayrıntılı bilgi veriyor:
1) Sprey, krem ve solüsyonlar
Hafif terlemelerde etkili olur. Alüminyum tuzları içeren solüsyonlar, spreyler uygulama kolaylığı, yan etki riskinin nispeten düşük olması nedeniyle koltuk altı, el ve ayak terlemelerinde ilk seçenek olarak kullanılabilir. Genellikle gece uygulanırlar, kontrol sağlandıktan sonra haftada bir uygulamaya geçilebilir. Tahriş edebileceklerinden dikkatli olunmalıdır.
2) Sistemik ilaç tedavileri
Terlemeyi azaltan sistemik ilaçlar (antikolinerjikler, beta blokorler, kalsiyum kanal blökorleri, psikiyatrik ilaçlar) tüm vücudu etkiler. Ağız kuruluğu, görme bozukluğu, idrar yolları problemleri gibi yan etkileri nedeniyle diğer tedavilere yanıt vermeyen şiddetli terlemelerde tercih edilirler.
3) İyontoforez tedavisi
İyonize olabilen maddelerin elektrik akımı aracılığı ile deriye uygulanması işlemidir.
Özellikle el ve ayak terlemesinde kullanılır. El ve ayaklar suyun içine sokulur ve elektrotlar uygulanarak akım verilir. Bu tedavi yüzde 80’e varan oranlarda etkilidir ancak çok zaman alıcıdır. Tedavinin etkinliğinin devamı için uzun süreli kullanım gereklidir. Tedavi kesildiğinde 1-2 hafta içerisinde terleme yeniden başlar. Gebelerde, epilepsisi, kalp pili olan hastalarda kullanılmamalıdır.
4) Cerrahi tedavi
Cerrahi olarak koltuk altı ter bezleri çıkarılabilir, lazer ile yok edilebilir. Diğer cerrahi yöntem eller ve koltuk altlarındaki hiperhidrozisin tedavisi için ana sempatik sinirin ameliyatı yani endoskopik torakal sempatektomidir. Minimal invaziv bir uygulama olduğu için kişiler normal yaşantılarına dönerler ancak yani ameliyat öncesi terleme olmayan vücut bölgelerinde aşırı terlemeye yol açabilir.
5) Fraksiyonel mikroiğneli radyofrekans
Sıklıkla koltuk altı aşırı terlemelerinde kullanılırlar. Ter bezleri ısı ile kontrollü olarak hasarlandırılır. Seanslar şeklinde uygulanır. Etki genellikle birinci ayda çıkar.
6) Botulinum toksin tedavisi
Bir bakteri olan Clostridium Botulinum tarafından yapılan toksinin enjeksiyonu ile terlemenin durdurulmasıdır. Koltuk altı, el-ayak terlemeleri, saçlı deri terlemelerinde etkili tedavi seçeneğidir. Uygulaması oldukça kolay, yan etki potansiyeli düşüktür. Yaklaşık yarım saatlik süren uygulama sonrası hasta normal yaşantısına devam edebilir. Ortalama 6-8 ay sonra uygulama yenilenmelidir.
(VŞ)
