Adana Çerkes Kültür Derneği Başkanı İsmail Güneş, 153 yıl önce yaşanan trajedinin insanlık tarihinin en karanlık yüzlerinden birini oluşturmasına rağmen Dünya´ya yeterince anlatılamadığını dile getirerek, dernek olarak son yıllarda konuya bilimsel bakış açısı ile tartıştıklarını ve konunun uzmanlarını ağırlamaya çalıştıklarını söyledi. Rusya´nın önemli tarihçilerinden biri olan Valery Nanuevich Sokurov´u Adana´da ağırladıklarını ifade eden Güneş, "21 Mayıs 1864´e dair tüm bilgi ve belgeler gerek Osmanlı, gerek Rus, gerekse İngiliz arşivlerinde bulunmaktadır. Tarihçiler gelecek nesillere gerçekleri aktarmada çok önemli görevler üstlenmektedir. Bu anlamda Sokurov ´un ziyaretini ve bilgi aktarımını çok önemsiyoruz" dedi.
Güneş, 150 yılı aşkın bu topraklarda acıda ve sevinçte beraber yaşadıklarını, başta TBMM olmak üzere tüm siyasi partilerin Çerkeslerin bu tarihsel acısına ve uğradığı haksızlığa daha duyarlı olması gerektiğini belirtti, "Acımız, acımız ise böylesi günlerde onları yanımızda görmek istiyoruz" şeklinde konuştu.
Prof. Dr. Valeriy Nanuevich Sokurov ise "Travma, Hafiza ve Kimlik" başlıklı konuşmasında şöyle dedi:
"Etnik gruplar İmparatorluk çöküşlerinde, savaşı kaybetme, devrim, askeri darbe, ekonomik kriz, radikal ekonomik reformlar, yabancı güçlerin işgali, sömürge ülkesi olmak, zorunlu göç yada sürgün, soykırımlar, siyasi baskılar, katliamlar, terör eylemleri, büyük yolsuzluklar, geçmiş hakkında gizli arşivleri açığa çıkması gibi durumlarda toplumsal travma yaşayabilirler. Tarihsel gelişimde tu,üm milletler travmatik konularla karşı karşıya gelmiş ve bu travmaları kendileri çözmeye çalışmışlardır. Dünya tarihinde en büyük travma yaşamiş millet olarak Cerkeslerdir. Bu travmalar içinde en ağır olanı Rusya imparatorluğu ile yaşanan 100. yıl savaşıdır. 1764-1864 arası Rus savaşı acı ve korkunç sonuçlarla son bulmustur. 10 cerkesten 9´u hayatını kaybetti yada Osmanlı imparatorluğuna sürgün edilmistir.
Yasanan bu kriz dünya tarihinde benzersizdir. Bu trajik durumda cerkesler sadece vatanlarını değil ileride nasıl bir hayatın kendilerini beklediğini bilmeden kendileri başka bir kültürde başka bir yaşam tarzında bulmalarına sebeb olmustur."(CO)