Rus doğal gazı tüketimini 2023 yılı Mart ayına kadar yüzde 15 oranında azaltma planını uygulamaya koyan Avrupa Birliği (AB), bugün de Moskova'ya karşı kararlaştırılan yaptırımlar çerçevesinde Rus kömürü alımını resmen durdurdu.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Nisan ayında Rusya'ya kömür ambargosu uygulanması kararı alan AB, bundan böyle Rus kömürü satın almayacak.
Bu karar, 10 Ağustos'tan sonra AB şirketlerinin artık dünyanın üçüncü büyük ihracatçısı olan Rusya'dan kömür ithal edemeyeceği anlamına geliyor.
Tedbir, AB tarafından Nisan ayında alınan 5. Yaptırım Paketi sırasında kabul edilmişti. Karar yeni sözleşmeler için hemen yürürlüğe girerken, şirketlerin mevcut sözleşmelerinin sona ermesi için 4 aylık geçiş süresi tanınmıştı.
AB'nin ithal ettiği linyit ve taşkömürünün neredeyse yarısı Rusya'dan geliyor. Karbon yakıtlar, AB enerji üretiminin yaklaşık yüzde 11'ini oluşturuyor. Bazı AB üyesi ülkelerde kömür kullanımı önemli bir ağırlık içeriyor. Polonya'da 2 milyon hane ısınmak için kömüre bağımlı ve her kış kişi başına ortalama üç ton kömür yakılıyor.
Avrupa kömür ithalatının yüzde 45'ini oluşturan Rusya'nın, elektrik üretiminde kullanılan bir yakıt türü olan "termik kömür" ithalatında ise bu rakam yüzde 70'e çıkıyor. Yalnızca Polonya ve Almanya; Rus kömürüne olan talebin 3'te 2'sini oluşturuyor.
Kömür ambargosu, Rus enerji sektörüne yönelik ilk AB yaptırımı oldu. Avrupalılar Mayıs ayının sonunda, 2022'nin sonuna kadar Rus petrolünün büyük bir kısmına kademeli bir ambargoya da karar verdi. AB, boru hatları veya LNG terminalleri gerektiren gaz ve petrolün aksine; kömürün taşıma için ağır bir altyapıya bağımlı olmaması nedeniyle kömür ambargosunu hızla uygulamaya koyabildi.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell.
İLGİLİ HABERLER
AB’den Rusya’ya Beşinci Yaptırım Paketi
Kömür piyasalarının esnek olduğunu dile getiren uzmanlar, kömür taşımasının bu özelliği nedeniyle, Rus kömürünün, diğer ülkelerden tedarik edilerek nispeten kolayca değiştirilebileceğini belirtiyor.
Avrupa ülkeleri Haziran ayında, ithal kapasitesini 2 katına çıkararak, 7,9 milyon ton termal kömür ithal etti. Almanya başta olmak üzere sözleşmelerini değiştiren AB ülkeleri, ithalat için Avustralya, Güney Afrika, Kolombiya ve ABD'ye yöneldi.
Ancak bazı belirsizliklerin sürdüğüne dikkat çeken AB uzmanları, Avustralya'nın geçen yıl ülkeyi vuran yangınlar ve sel nedeniyle tam kapasitesini geri kazanamamasının, Endonezya'nın iç talebi korumak için Ocak ayında geçici bir ihracat yasağı getirmesinin, arzın sürdürülebilirliği konusunda belirsizlik yarattığına dikkat çekiyor.
Kömür yeniden "kara elmas"
Bu adım, Avrupa Birliği ülkelerini, enerji üretimlerini yeniden düşünmeye zorluyor. İlk sanayi devriminin kalbinde yer alan ve madencilik felaketlerinden sorumlu olan en kirletici yakıt olan kömür, Ukrayna'aki savaşın hızlandırdığı enerji krizine çözüm olarak gündeme geliyor.
Moskova'nın doğalgaz boru hatlarını kademeli olarak kapatması, AB'nin ise buna "Rus gazına bağımsızlığı azaltma" planı ile yanıt vermesi, "kara elması" yeniden parlattı.
Ukrayna'daki savaştan önce, Rus kömürü Avrupa Birliği'ne yapılan toplam kömür ithalatının yüzde 45'ini oluşturuyordu. Özellikle Almanya'da tam gaz çalışan bazı santrallerde kullanılan termik kömür için yüzde 70'e varan oran, çevrecilerin baskısı ile kapatılan nükleer santrallere ilişkin politikaların da değiştirilmesini gündeme getirdi.
Rusya'nın Avrupa Birliği'ne yaptığı kömür ihracatı yılda yaklaşık 4 milyar euro civarında. AB pazarına alternatif arayan Rusya, diğer alanlarda olduğu gibi enerji sektöründe de, başta Çin, Hindistan ve İran olmak üzere ihracatının büyük bir kısmı için başka ortaklar buldu.
Kömür fiyatları yükseldi
Rus kömürüne bağımlı olmama isteği, petrol ve gaz fiyatlarındaki sıçrama, kömür fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Avrupa referansı Antwerp-Rotterdam'da, kömürün fiyatı ton başına 324 dolara yükseldi. Bu Ocak ayının başındaki fiyatın neredeyse üç katına işaret ediyor.(Kaynak:Arzu Çakır/VOA)
(vş)
