ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo konuyla ilgili düzenlediği basın toplantısında, İran´a yaptırım uygulanması politikasından şimdiye kadar alınan sonuçları sıraladı. Petrol gelirlerinin İran rejiminin toplam gelirinin yüzde 40´ını oluşturduğunu vurgulayan Mike Pompeo, İran´a uygulanan yaptırımların İran rejiminde 10 milyar dolar gelir kaybına yol açtığını vurguladı. Pompeo, rejimin bu gelir kaynağından mahrum olmasaydı, bu parayı Hizbullah´a destek vermek ve Yemen´deki insani krizi tırmandırmak amacıyla kullanacağını savundu.
VOA Amerika´nın Sesi internet sitesinde yer alan habere göre Mike Pompeo, Kasım ayında yaptırımların yürürlüğe girmesinin ardından 8 ülkeye tanınan muafiyetin 1 Mayıs´tan sonra hiçbir şekilde uzatılmayacağını vurguladı ve ülkelere bir geçiş süreci imkanı ya da esneklik tanınmayacağının altını çizdi. ?(İran´dan petrol alımını) sıfırlayacağız. Bu sürecin ötesine geçecek hiçbir petrol muafiyet olmayacak. Nokta? ifadelerini kullanan Pompeo, İran´la petrol ticareti yapan ülkeleri de ?(İran´dan petrol alımının) sağlayacağı fayda getireceği risklere değmez? sözleriyle uyardı, yaptırımların uygulanması konusunda kararlılık mesajı verdi.
Pompeo, petrol piyasasının bundan olumsuz etkilenmemesi için de petrol tedarikçisi ülkeler olan Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve diğer petrol üreticisi ülkelerle geniş kapsamlı ve verimli görüşmeler yaptıklarını belirtti. Pompeo ?Sonuç alacağımızdan eminim. Çünkü bu onların da politikasıyla tutarlı bir politika? şeklinde konuştu.
Pompeo´ya İran Devrim Muhafızları komutanlığına Hüseyin Selami´nin atanması konusunda, ?Hüseyin Selami sertlik yanlısı bir isim olarak biliniyor. Siz bu göreve atanmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?? diye soruldu. Pompeo, Amerika´nın İran Devrim Muhafızları´nı terör örgütü listesine alma kararını vuguladı ancak Hüseyin Selami´nin İran Devrim Muhafızları Komutanı olarak atanması konusunda ayrıntılı yorum yapmadı. Pompeo, ?İran Devrim Muhafızları komutanını sertlik yanlısı olarak nitelediniz. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Dışişleri Bakanı Zarif dahil olmak üzere Kasım Süleymani´yi destekledikleri sürece İranlı yetkililer arasında bu konudaki fark önemsiz? ifadelerini kullandı.
Ülkeler İran´la petrol ticaretini durdurmazsa ne olacak?
ABD Dışişleri Bakanı Pompeo´nun ardından Dışişleri Bakanlığı´nın İran özel temsilcisi Brian Hook kürsüye çıktı. Basın toplantısında bir gazeteci ?İran´dan petrol ticareti konusunda muafiyet alan ülkelerden biri Türkiye. Türkiye ile Amerika arasında bir yandan S-400 gibi bazı konularda hassas görüşmeler yürütülüyor. İran kararı bu görüşmeleri etkiler mi?? diye sordu. ABD´li yetkili soruya ayrıntılı cevap vermekten kaçındı, ?Bu konuda başından beri çok açık olduk. Ülkelere İran´la petrol ticaretini azaltmaları konusunda zaman tanıdık? demekle yetindi. Amerika´nın ?yaptırım uygulanabilir her türlü davranışa yaptırım uygulayacağının? mesajını verdi.
ABD Dışişleri Bakanlığı´nın İran özel temsilcisi Brian Hook´a ?Türkiye ve Hindistan gibi ülkeler 2 Mayıs´ta petrol alımını durdurmazsa hemen yaptırıma mı maruz kalacak? diye soruldu. ABD´li yetkili, Dışişleri Bakanı Pompeo´nun hiçbir ülkenin muafiyetinin uzatılmayacağı ve esnekli sağlanmayacağı konusundaki açıklamalarına atıfta bulundu, ?Bu varsayıma dayanan bir soru. Ekleyecek bir şeyim yok? yanıtını verdi.
Suudi Arabistan ve Trump´tan petrol mesajı
Amerika´nın 8 ülkeye tanıdığı muafiyeti kaldıracağı açıklamasının basına yansımasının ardından petrol fiyatlarında yüzde 3 oranında artış yaşanmıştı. Petrol piyasasının bu durumdan olumsuz etkilenmemesi için Amerika´nın görüşme halinde olduğu ve İran´ın da bölgedeki rakibi konumunda olan Suudi Arabistan´dan da konuyla ilgili açıklama geldi. Suudi Arabistan Enerji Bakanı Halid El Falih yeterli petrol tedariğinin sağlanması için diğer petrol üreticisi olan ülkelerle koordineli olacaklarını söyledi. Suudi bakan küresel petrol piyasasında istikrarın sağlanması ve dengenin bozulmaması için de gereken çabanın gösterileceği mesajını verdi.
ABD Başkanı Donald Trump da petrol fiyatları konusunda Suudi Arabistan´a Twitter üzerinden mesaj gönderdi. Trump ?Suudi Arabistan ve diğer OPEC ülkeleri petrol akışında İran petrolüne uygulanan yaptırımlardan doğacak açığı fazlasıyla kapatacak? diye yazdı.
Başkan Donald Trump´ın tek taraflı olarak İran´la varılan 2015 tarihli nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından Kasım ayında Amerika Iran´ın petrol ihracatına yönelik yaptırımları yeniden yürürlüğe koymuştu. Washington; Çin, Hindistan, Güney Kore, Tayvan, Türkiye, İtalya ve Yunanistan´a 6 ay daha İran´dan petrol ithalatı yapabilecekleri konusunda ayrıcalık tanımıştı.
Muafiyetlerin kalkması en fazla Asya ülkelerindeki alıcıları etkileyecek gibi görünüyor. İran´ın en büyük petrol müşterileri Çin ve Hindistan. İki ülke de muafiyetlerin uzatılması için lobi yürütüyordu.
İran´dan önemli oranda petrol satın alan bir başka ülke de Güney Kore. Güney Koreli yetkililer İran petrolü gibi ucuz yakıt bulunmadığı takdirde bunun sorun yaratacağını belirtiyor.
Japonya da İran´dan önemli oranda petrol satın alan Amerika´nın bir başka müttefiki. Japonya´nın Petrol, Gaz ve Metal Şirketi JOGMEC´de baş ekonomist olan Takayuki Nogami bunun Trump için iyi bir politika olmadığını belirtiyor.
İran´dan da Amerika´nın yaptırımlardan muafiyeti kaldırma kararına tepki geldi. İran petrol bakanlığından bir kaynak Tahran´ın bu karara hazırlıklı olduğunu belirtti. İran´ın yarı resmi haber ajansı Tasnim´e konuşan ancak ismini vermeyen İranlı bir yetkili de Amerika´nın İran´ın petrol ihracatını sıfıra indiremeyeceğini savundu.
İran Devrim Muhafızları Komutanı General Ali Reza Tangsiri de bir kez daha İran´ın Hürmüz Boğazı´nı kullanmasının engellenmesi halinde kapatacağı tehdidinde bulundu. İran´ın yarı resmi Fars haber ajansına konuşan Tangsiri ?Uluslararası hukuka göre Hürmüz Boğazı bir deniz yoludur ve bu yolu kullanmamız engellenirse kapatırız. Herhangi bir tehdit karşısında İran sularını korumak ve savunmak konusunda zerre tereddüt etmeyiz? ifadelerini kullandı.