Osmanlı Türkçesinde “tarihe terk” şeklinde bir kavram vardır. Bir kurum ve/veya kuruluşun varlığının sona erdiğini, tarihe mal olduğunu, yani “tarih olduğunu” ifade eder. Cumhuriyetin ve kurumlarının savunucusu olan Yeni Adana gazetesi günümüzde, ekonomik zorluklarla boğuşuyor. Şimdi Yeni Adana gazetesinin yüz yılı aşkın tarihine kısaca göz atalım:
Mütareke döneminde İstanbul ve İzmir'deki Türkçe basın sıkı bir sansüre tabi tutulurken, Ermeni ve Rum basınının Milli Mücadele karşıtı yayınlarına izin veriliyordu. İşgale karşı bir yandan ulusal direnişi örgütleme çabası sürerken, diğer yandan Millî Mücadele lehinde kamuoyu oluşturma çalışmaları başlatıldı. Bu bağlamda, öğretmen Ahmet Remzi Bey ve arkadaşları, Mücavirzâde Mustafa Emin Bey'in sahibi olduğu Hayat matbaasında, 25 Aralık 1918'de "Adana" adıyla bir gazete yayınlamaya başladılar. Yeni Adana’nın yaşam serüveni böyle başladı. Gazete, üç sayı yayınlandıktan sonra işgal kuvvetleri tarafından kapatıldı. Ahmet Remzi Bey ve arkadaşı Avni Bey, yeni bir imtiyaz alarak, gazeteyi "Yeni Adana" adıyla yayınlamaya devam ettiler. Ancak gazetenin 8. sayısının yayınını takiben, işgal kuvvetleri, matbaayı basıp çalışanları tutukladılar. Böylece gazetenin yaklaşık bir ay süren Adana'daki ilk yayın hayatı sona erdi.
Her bakımdan zor şartlar altında varlığını sürdürmeye çalışan bu gazetelerin tek amacı, Millî Mücadele için kamuoyu desteği sağlamaktı. Yeni Adana, propaganda ve reklamın, çağın "en kuvvetli silahları" olduğunun bilincindeydi. Türkiye'nin bu silahları etkili kullanamadığı için, Dünya kamuoyu üzerinde olumlu etki yaratamadığının da farkındaydı.
Yeni Adana, 25 Temmuz 1920 tarihli 9. sayı ile Karaisalı-Kelebek istasyonunda yayınına yeniden başladı. Elde edebildiğimiz bu ilk nüshada (muhtemelen başlangıçtan) itibaren Yeni Adana logosunda “Kilikya Türk Ülkesidir” ibaresi yer almaktadır. Bu ibare, 9 Eylül 1920 tarihli 14. sayıdan başlayarak “Adana Türk Ülkesidir” şekline dönüşmüştür.
Yeni Adana'nın yayını, bilhassa Adana'nın kurtuluşuna kadar çok zor şartlar altında devam etmiş, adeta bir serüvene dönüşmüştü. İdarehanesi yoktu. Bir vagonda hazırlanıp basılıyordu. Kâğıt ve mürekkep sıkıntısı, hurufat yetersizliği gibi olumsuzlukları aşabilmek için, kâğıtları kar suyu ile ıslatmak, soba isinden mürekkep yapmak gibi yöntemlere başvuruluyordu. Yeni Adana, başlangıçta Pazartesi ve Perşembe günleri haftada iki kez yayınlanırken, 13 Mayıs 1921 tarihli 80. sayıdan itibaren, "Cuma ve Pazartesinden maada her gün" yayınlanmıştır. Dağıtım işi de son derece zahmetli idi. Yeni Adana gazetesi, bazen tren ile, bazen eşek sırtında Adana, Tarsus ve Mersin'e hatta Kıbrıs ve Beyrut'a gönderiliyordu.
Yeni Adana, 12 Mart 1921 tarihli "Nazâr-ı Dikkate" başlıklı yazısında, cephelerdeki birçok, okuyucunun gazeteyi görememekten şikâyetçi olduğunu, gazetenin "muntazaman mıntıkalara ve kaza ve nahiye merkezlerine ve hatta köylere kadar is'âl edilmek üzere postaya teslim" edildiği, ekseriya ihmâl yüzünden mahallinde dağıtımın aksadığı, halkımızı "irşad ve tenvir" gayesiyle ve büyük güçlüklerle yayınlanan gazetenin bu amacına ulaşamamasının üzücü olduğunu açıklamıştır. Gazete, nüshalarının daha çok insan tarafından okunmasının sağlanması için, okunduktan sonra (Garp Cephesi Kumandanlığına - Cephedeki Gazilerimize) yazılarak postalanmasını istemektedir.
Yeni Adana gazetesinin, Adana'nın kurtuluşuna kadar Konya, Mersin, Cebelibereket(Osmaniye) ve Namrun'da(Çamlıyayla) muhabirinin bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu kaynaklardan aldığı haberleri süratle basarak, işgal altındaki köylere kadar ulaştıran Yeni Adana, işgal süresince Millî Mücadele'nin bölgedeki tek haber ve bilgi kaynağı olmuştur.
Yeni Adana'nın gazetesi Kurtuluş Savaşı döneminde günde 400-500 adet basıyordu. Gazetenin fiyatı 5 kuruştu. Gazetenin Sakarya Zaferi'ni müjdeleyen, ay-yıldızlı ve tamamı kırmızı mürekkeple basılmış olan nüshası elden ele 5 liraya kadar satılmıştır. Bölgedeki Fransız yönetiminin, bu gazetenin okunmasını yasaklaması ve bulunduranları ihbar edene 60 lira ödül vermesi, gazetenin halk üzerindeki etkisinden korkulduğunu göstermektedir.
Gazetenin sahibi ve sorumlu müdürü Ahmet Remzi (Yüreğir) Bey, başyazarı Ferit Celal (Güven), gazetenin ilk başyazarı Avni (Doğan) Bey, ülkenin düşman işgalinden kurtarılması için, geleceklerini tehlikeye atarak, büyük bir vatanperverlik örneği göstermiştir. Yeni Adana gazetesi heyetinin yaşı genç ve tahsil düzeyi yüksektir. Kurtuluş Savaşı süresince, Türklerin "Dünya'nın en büyük tarih ve şerefine mâlik bir ırk" olduğunu, Türk’ün ölmediğini, hür ve egemen yaşamaya alışmış kahraman bir millet" olduğunu bütün dünyaya haykırmışlardır.
Yeni Adana gazetesi, Adana’nın tahliyesinden sonra da, tüm yurdun kurtarılması, Cumhuriyetin ve devrimlerin savunucusu olmuştur. Yüz yılı aşan yayın hayatıyla ve Cumhuriyet kurumlarının yılmaz savunucusu özelliği ile YENİ ADANA gazetesi son zamanlarda ekonomik zorluklara karşı bir yaşam savaşı vermektedir. Adana’mızın simge ve anıt kurumlarından biri haline gelmiş olan YENİ ADANA gazetesine destek olalım. Sahip çık YENİ ADANA, yeni yüzyıllara yelken açsın, sahip çık YENİ ADANA tarih olmasın.
