Cumali KARATAŞ


“Yaşam-bilinç-imgelem diyalektiğinin toplamıdır şiir”

ŞAİR AHMET  TELLİ’yLE KONUŞTUK… *


İlk şiiri yayımlandığından bugüne 55 yıldır şiirin peşinde olan usta Şair Ahmet Telli’yle kısa ama vurguları olan bir söyleşi yaptık…

“Belki toplum büsbütün tüketim ideolojisine teslim olduğu için her okuyuşta yeniden üretimi anımsatan şiirle bağını kendisi kopardı” diyen Ahmet Telli çağının sanığını işaret ederken, ardından “Şiir…” dedi… Yıllar önce Turgut Uyar’a ‘Şiir çıkmazda mı?’ sorusuna şair, şiir çıkmazda çünkü insan çıkmazda demişti. Ardından da ‘çıkmazın güzelliği’ üzerinde kurdu düşüncesini. Bugün benzer bir karşılığı verebilirim size, Uyar’a katılarak. Yaşam-bilinç-imgelem diyalektiğinin toplamıdır şiir, galiba böyledir.”

 

***Şiir yazmaya ne zaman başladınız; ilk şiiriniz nerde ve ne zaman yayımlandı?

---İlk şiirim 1961’de yayımlandı, demek ki yarım yüzyılı aşkın süredir yazıyorum. Bir okul gazetesinde yayımlandı bu ilk şiirim. Yıllarca denemeler, kitap yazıları yayımladım, 1979’da da ilk kitabım yayımlandı. Bugün dokuz şiir, dört de deneme kitabım var.         

 ***Şiir ile yetenek arasında bir bağ kurar mısınız? Şiirde geleneği önemser misiniz?

a) Marangoz için nasıl yetenek gerekliyse, şiir yazmak için de elbette bir yetenekten söz edilebilir. Yaşamak bile yetenek ister aslında.  Nâzım’ın deyişiyle: “Yaşamak şakaya gelmez.” Şiir yazmak da öyle. Kuşkusuz ki,  yetenek dediğimiz olgu doğanın ve hayatın bize kazandırdığı bir şey. Onu kullanma biçimidir önemli olan.

b) Gelenek, kendisine boyun eğilmesi gereken bir zorunluluksa buna hayır diyebilirim. Diğer yandan bizi şiir bilgisine ulaştıran, kışkırtan da gelenektir. İşte bu zıt olgu karşısında hemen her şiir yazan kendisine kadar gelen, ulaşan akıştan kendi payına düşeni alır ve şiirini oluşturur.

***Son dönemde şiir bireyselleşip, toplumla arası mı açıldı? Neden eskisi gibi sesi gür değil?

-Şiir zaten bireysel bir sanat pratiği. Böyle olunca toplumla ilişkisi kesilmez. Belki toplum büsbütün tüketim ideolojisine teslim olduğu için her okuyuşta yeniden üretimi işaret eden şiirle bağını kendisi kopardı.    Şiirin gür sesi, okuyucunun uydurduğu bir kavram. Mahler’in bir bestesini marş gibi icra eden orkestranın gür sesine karşı belki de Mahler itiraz ediyordur, kimbilir? Nâzım’ın şiirlerini bağıra çağıra okuyanlara tahammül edemiyorum doğrusu. Kuşkusuz, “gür ses” derken sadece okuyuşu kastetmediğinizi biliyorum, öyleyken majör kılgı benim beğenime uygun değil.

***İnsan-yaşam-toplum iletişiminde şiirin, şairin etkileşim ve dinamizm yaratan temel bir rolü olmalı mıdır sizce; ya da ne ve nasıl olmalıdır?

---Bu toplumun bileceği bir şey. Şiir yazan kişinin yazdıklarının işlevini tayin etmek gibi bir düşüncesi olduğunu sanmıyorum. Tabii bazılarının böyle bir düşüncesi olabilir ve bunu da anlamak gerekir. Yıllar önce Turgut Uyar’a ‘Şiir çıkmazda mı?’ sorusuna şair, şiir çıkmazda çünkü insan çıkmazda demişti. Ardından da ‘çıkmazın güzelliği’ üzerinde kurdu düşüncesini. Bugün benzer bir karşılığı verebilirim size, Uyar’a katılarak. Yaşam-bilinç-imgelem diyalektiğinin toplamıdır şiir, galiba böyledir.    

***Şairin, sanatçının ‘alnında ışığı ilk duyan’ olarak aydın işlevi taşıması, çağının tanığı olması ne derece önemlidir?

----Her sanatçıdan aydın olması beklenemez elbette. Ama bizim gibi ülkelerde biraz da her sanat insanından aydın olması beklenir. Bu konuda ılımlı ya da radikal görüşler vardır, sözgelimi sanatçının çağının tanığı değil, sanığı olmasını isteyen görüş, belli ki sanatçının aydın olmasın istemektedir. Sanatçının tanıklığını bekleyen anlayış da sanatın gerçekçilikle ilişkisi üzerinden görüşünü dile getirmektedir.

  ***Geçmişle de karşılaştırarak, günümüz şiiri hakkında söylemek istediğiniz bir şey var mı? Ve dünya şiirinin neresindeyiz?

---Türkçe şiir gelişkin bir şiirdir, Türkçenin uluslararası olmaması yüzünden dünyada yaygın değildir, o kadar.  Ülkede ne kadar müzik beğenisi varsa o kadar şiir beğenisi ve anlayışı oluştu. Bu da güzel bir şey aslında.  

            ***Okurlarınızı nasıl buluyorsunuz?.. Kayda değer ilginç, farklı ve gerçekçi değerlendirme ve tepkiler geliyor mu size?

            ---Okur, okurdur. Vefalısı da olur, vefasızı da… Birisi, şiirinizin imge örgüsünü öylesine içsel bir bakışla irdeler, bir diğeri ilk kitabınızdan zihninde kalan bir şiirle oyalanır. İkisine de sevgiyle yaklaşmak gerekir diye düşünüyorum.                                              

            ***Bundan sonraki sanatsal yürüyüşünüzü nasıl sürdürmeyi düşünüyorsunuz?

            ---Bugüne kadar nasıl sürdürüyorsam öyle                                                                                

            ***Ustalarını izleyen coşkulu bir şiir gençliği var… Genç şair adaylarına şiir konusunda bir önerileriniz var mıdır?

            ---Öneri, biraz nasihata girer ki, ben bütün nasihatları kulak arkası yapmalarını nasihat ederim.

            ***Söyleşi için teşekkür ederim.

            ---Ben teşekkür ederim.

*(İnsancıl Dergisi-2019)

YAZARLAR

  • Salı 15.1 ° / 9.5 ° Bölgesel düzensiz yağmur yağışlı
  • Çarşamba 19.1 ° / 9.6 ° Orta kuvvetli yağmurlu
  • Perşembe 16.4 ° / 10 ° Orta kuvvetli yağmurlu
  • BIST 100

    8828,70%-0,62
  • DOLAR

    32,29% 0,55
  • EURO

    35,19% 0,29
  • GRAM ALTIN

    2238,56% 0,53
  • Ç. ALTIN

    3895,90% 0,00