Cumali KARATAŞ


sanat gündemi - KİTAPLAR ARASINDA


Çukurova Kitap Fuarı´nın ardından, süreri gibi de algılanacak olan, gelen kitaplar konusuna değinip, genel bir toparlama da yaparak Yeni Adana Edebiyat ve Sanat Sayfamızın 26. yılını tamamlamış oluyoruz.    

Geçen yıl imzalı gelen oldukça fazla kitaptan 20-25 kadar yazı çıkardığımda bunları da İnsancıl dergisine gönderip, yayın sürecindeki zaman dalgalanmasına bırakmıştım. Fakat Cengiz beyin rahatsızlığı, o konuda yoğunlaşmalar yayın sırası konusunda da dağınıklık yaratmış olabilir diye düşünmeye başladığımda, epey zaman geçtikten sonra az sayıdaki yazılarla posta trafiğini sürdürmeye başladım. Zaman uzadı tabii biraz? Bu kez, uzun yıllardan beri etik ve sanatsal yöndeki duyarlılığım nedeniyle sürdürdüğüm, özellikle şiir, kitap incelemesi ve öykü gibi ürünlerimi, önce başka bir dergide yayınlatıp, daha sonra ?Yeni Adana Edebiyat ve Sanat Sayfası?nda yayımlatma yoluna gidiyor, düşünüyordum da? Yani kısacası dergilerde yayımlatabilmek için güncel, gündem özellikli olmasının yanı sıra, zaman sorunu bulunan çalışmalarda bunu uyguluyordum doksanlı yılların başından beri. Fakat, belediye kitaplarına koşut bir hız verdiğim müzik röportajları ile gezi notlarının yanı sıra, sanat gündemi gibi güncelliği bulunan, bazılarının da birkaç sayılık uzunluğa sahip olan bu tür çalışmaları da, özellikle söyleşiler olarak, Toroslar´ı aşan sanatçılarla ilgili olarak sanat tarihine bir yaprak bırakabilme umuduyla sanat sayfamızda yayına hazırlıyordum. Bu tür çalışmaların sonuna gelir gibi olsak da, konu da salt bundan oluşmadığından, zamana koşut çalışmalar sürmektedir.

 Kitaplar derken, belli bir amaç da vardı?  Sözde ?Yeni Adana?mızın 100. sayısında geriden bir toparlama ile nette olmayan seçilen yazılar okura kazandırılırken,  yaklaşık son 30 yıl, adıma imzalanan şiir kitapları ile dergilerden şiir seçkileri de yapmayı tasarlıyordum. Şimdilik iki yıl kadar düştük bu hesaplanan yayın sürecinden. Fakat el çekmedik.  Bu gün için elimde bulunan 33 kadar kitabın ardından kitapları bitirmiş ve tasarlanan o noktaya doğru bir yayın süreci izlemeye başlayacağız.

 Konu kitaplardan açılmışken şunu da belirtmekte yarar var?

 Yazıların yayın anlamında sıkıştırması ve 2-3 yayın dışında ?Nerde tıngırtı, orda buluntu? seçeneğini yazılarda zorlamak istemediğimden dolayı, son zamanlarda bazı kitap incelemelerini de yayımlamaya başladık ve sürdüreceğiz. Sonra nasıl yöresel ve ulusal düzeydeki dergilerde yüzü aşkın çalışmalarımız da yayımlanmıştı. Artık yayım ve kitaplaşma süreci dahil birçok yönden daha hızlı hareket etmeliydik.

            Bu kadar sanatsal ve yazınsal değiniden sonra son yıllardan bugüne elimde kalan ve henüz yazılarımın konusu olmayan, ne kadar yazı çıkarabileceğim de belli olmayan, oldukça geciktiğim kitaplardan biraz da söz etmek isterim?

            Ali Ozanemre´nin ?Kafdağı´nın Kuşları? adlı öykü kitabını atlamışım; 2014 tarihli imzalı. A. Kadir Kaçar´ın felsefi değinileri ?Sanalizm?de toplanmış. Servet Yıldırım, ?Düşündükçe?yi yeni basımlarla sürdürüyor. Ali F. Bilir, ?Döngüde Bir Yusuf?la roman yolunda. Ferdi Tayfur´un, ?Yağmur Durunca? adlı romanı 2. basımda. Adana´nın sanat, kültür ve tarihine güzel katkılar sağlayan Ahmet Karataş´ın birkaç kitabı var, bazıları dört imzalı? Bunlardan sanatla ilgili olanlara yer vermeye çalışacağız.  Ahmet Karataş, M. Fatih Sansar, Sedat Memili ve Hüseyin Batar birlikte ?Çukurova Milli Mücadele Hatırları/1?, ?Adana Yerel Basınında 5 Ocak Kutlamaları? ve ?Çukurova Milli Mücadele Şiirleri Antolojisi? adlı kitapları hazırlamışlar:

           

                                   ÇUKUROVA

 

                Seyhan bir Nil´den üstün, Adana bir Mısır´dan.

                Hey ova, Çukurova, hey bir altın buhurdan.

                Sana göz koyan düşman, bir ?yarım sütun? kalır,

                Türkü saymayan dünya sarsılır, parçalanır. (s.123)

 

                                                                              Kâmuran Kadri Bozkır

 

            Ahmet Karataş-Ahmet Caner Çatal imzalarını taşıyan ?Tabsıra Yahut AdanaTemaşası? adlı Yusuf Ziya Yozgadi´nin Adana hakkındaki anısal ve tanıtım içerikli yazılarından oluşan kitap ?Mukaddime? adlı şiirle başlıyor. ?Evvel Zaman İçinde Adana? adlı Ahmet Karataş´ın kitabı Adana ve Çukurova ile ilgili tarihi ve coğrafi bölümlerle, yörenin sanat ve yaşamı hakkında bilgiler veriyor. Ahmet Vefa Aray´ın ?Karacaoğlan?a, ?Dadaloğlu?na, ?Köroğlu?na ithafen yazdığı ?Üç Türkü? adlı şiirlerin yanı sıra, Osmanlı döneminde Adana´da yayımlanan dergi ve gazetelerin de yer aldığı kitapta ?Yaşar´ken Kemal´e Eren Çocuk: Yaşar Kemal?, ?Yas´landı Çukurova, Yetim Kaldı Toroslar? adlı yazılarda Yaşar Kemal´ın ?Köroğlu´na?, ?Bir Ankara Sabahında?, ?Yurd Uğruna?, ?Nasip?   adlı şiirleri ile Yaşar Kemal´ın, Karacaoğlan´dan şiir ile çifte çapa manileri derlemeleri yer almaktadır.  

 

            BİR ANKARA SABAHINDA

 

                Bu sabah gök güzel, mavi, tertemiz;

                İçimden geçiyor aydınlık bir iz.

                Öyle bir saadet ince, belirsiz,

                İnandım ki artık ben gülüyorum.

                                               ***

                Bu sabah sütünü emdim sevincin;

                Düştü kabuk gibi haset, fitne, kin;

                Umut ki, meninde eğrilmek için

                İpek gibi tel tel sökülüyorum.

                                               ***

                Kovdum yüreğimde yatan garibi;

                Bu sabah şu ufkun benim sahibi.

                Bir ışık içinde akan su gibi

                İçimden içime dökülüyorum.

 

                                               Yaşar Kemal

 

?Aşk Ölüme Büyür?, Ahmet Karataş´ın şiir kitabı?  Aşkın gizemliliğine hüzünlü bir görsellik düşüren Karataş; çevre, doğa, insan, toplum, evrensellik, ölüm, sevgi, zaman, yaşam, yöresellik vb. farklı izleklerde görülürken; insan, umut, yaşam, yaşam sevinci gibi pozitif vurgulu içerikleri de şiirinden uzak tutmaz, yaşam/ölüm gitgellerindeki felsefi sorgulamalarda bulunur.

 

SİS PERDESİ

 

Sis perdesi düşüyor sözcüklerden,

Aydınlanıyor gece,

Daha çok kendim oluyorum,

Sabaha karşı. (s.70)

 

                               Ahmet Karataş

                              

            Ali Güçlüdal´ın, ?Mirasyediler-1? ve ?Mirasyediler-2? kitabında kısa da olsa bir şiir koysam diye çok evirdim çevirdim? Konuşma dilinde görünen ürünlerin en öne çıkanı ikinci kitabındaki ?İçtiğim suyumsun,/Gece gündüz,/Yazdığım çizdiğim sayfalar,/Benliğime dolmuşsun,/Seni yazar seni, çizerim satır satır??(Özgürlük-s.35) gibi sıradan dizeleri.  Kemal Vehbi Erdoğan, babası Adnan Erdoğan´ın ?Geçip Giden Zaman? adlı 384 sayfalık roman gibi bir kitabını hazırlamış. Ressam şairlerden Metin Eloğlu´nun bir portre resmi kapakta yer alıyor. Arka kapakta; Hüseyin Ferhad, poetika konusunda ?vezin, aruz, beyit, hece, dörtlük, serbest müstezat?? vs. konusunda söz ederken ?Hayyam/Fuzuli/Yahya Kemal? sıralamasını anımsatarak, Adnan Erdoğan´ın şiiri hakkında fikir veriyor. Yer yer el yazısı örnekleriyle verilen kitap; ?Geçip Giden Zaman?, ?Dünden Esintiler? (Gazeller / Rubailer / Tahmisler / Şarkılar / Serbest Biçimler), ?Rüyalar / Sayıklamalar? ve ?Fotoğraf Kareleri? adlı ?kitap? sunularıyla dört bölüm olarak verilip, kitabın sonunda ?Sözlük? de yer almakta. Girişte yer alan kısa bir şiiri:

 

            FİNÂL

               

                Bir yarım kadehdim,

                Seninle doldum;

                Artık, tamâm oldum.

 

                               Adnan Erdoğan  

    

TRT Repertuarı´nda yüzlerce bestelenmiş şiiri ve bestesi bulunan Kültür Bakanlığı Devlet Korosu ses sanatçısı/güfte yazarı/besteci Engin Çır dostun kitaplarının sonuncusu ?İki Kırılmış Yürek? adını taşıyor. Son bölümünde sanat fotoğraflarının da yer aldığı kitapta kendisi hakkında yazılan yazı ve şiirler de bulunmaktadır.

 

SANA OLAN AŞKIMI BİR SIR GİBİ GİZLİ TUTTUM

 

Sana olan bu aşkımı bir sır gibi gizli tuttum

Sebep nedir dersen eğer beni senden çalmasınlar

Bir kalem çektim geçmişe inan her şeyi unuttum

Beni benden çalsalar da seni benden almasınlar

 

                                                               Engin Çır 

 

            Ömer Sayıl´ın ?Dinmeyen Sızı? ile ?Çok Uzaklarda? adlı kitaplarını, sanat danışmanı olarak 10-12 çekiminde bulunduğum Adana Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürlüğü?nün Âşık Dertli Kazım belgesel çekiminde (2016) imzalanan kitaplar.   Halk şiirinin bazı olumlu örnekleri bulunan, Boz Ömer diye tapşıran Ömer Sayıl´ın dizeleri yalın, akıcı çizgide seyrediyor.

 

   LEYLAM

On dört, on beşinde bir güzel görsem

Yanar kara bağrım, dallanır Leyla´m.

Ağlayı ağlayı âmâ bir körsem

Bu kara talihe ağlanır Leyla´m.

                               ***

İlk aşkı unutmak; yırtar, zor gelir.

Pembeler kaybolur, çürük mor gelir.

Ayrılık bir volkan, lavlar kor gelir.

Bu gönül ataşa dağlanır Leyla´m.

                               ***

Hasretin sinemi yaktı, yakıyor.

Kanar yara, kan içime akıyor.

Canlı cenazeyim, gözler bakıyor.

Nazlı yâr yolunda çağlanır Leyla´m.

                               ***

Yâr kaybettim, kor ateşim sönmedi.

Hayat boran oldu, tipim dinmedi.

Boz  Ömer´im dar ağaçtan inmedi.

Her gün yağlı urgan yağlanır Leyla´m.

 

                                                               Ömer Sayıl 

 

 

?Bencil Söyleşi? Zeynep Ezmen´in yıllar önce çıkan bir şiir kitabı. Amatör olarak tiyatroyla da ilgilenen Ezmen´in sekiz kadar da ileri yaş çocuk öykü kitapları yayınevlerinden yayımlanmış. Yalın, duru, az imgeli şiirleriyle söyleşisini sürdüren Zeynep Ezmen´in şiirlerinde felsefi/düşünsel/akılcı yaklaşımlar görülüyor. Yer yer köken olarak geleneksellik içeren beyitsel çağrışımlı kısa şiirlerde görülen Ezmen; insan/yaşam çizgisinde yozlaşma kaygılarına yönelik eleştirel göndermeler de yapar.

 

BARIŞ VE ÇIKAR

iyi niyet suistimal

barışsa hep bir ihtimal

çıkar bir sabun artığı

insansa hep üstünde kaydığı (s.9) 

 

                                Zeynep Ezmen

 

Eylem Demir Müşteki, ?Sığ? adlı kitabının pek öyle sığ olmadığı söylenemez. İleriki kitaplarında belki bu arayı kapatabilir. ?Sığ?; ?Sınır Aşk? ve ?Kimseler Yoktu? adlı bölümlerden ve yalın, duru, konuşma dilinin sadeliğinde yazılan dizelerle senfonik bir kurgu da gözlenebiliyor.    

49

 

Gerçek yol alır

Neşesi alınmamış

Adımlara dönüşür kalp

 

                     Eylem Demir

 

Söz etmek istediğim son kitap, kendisine zorla kitap çıkarttığımız (!) Yunus Güzel´e ait? Öyküsel şiir dizini olarak seçilen Yunus Güzel´in şiir kitabının adı ?Hüzün Geçti Gülüşünden?? Kendisinin imzalarken vurguladığı gibi, zaten benim sayılır ama yayın yönetmenlerine de üç ay sonra imzalanır? Şaka bir yana, bu da karşılıklı yoğunluklarımızdan tabii ki. Onun da içinde bulunduğu ek bir süreç vardı. Özgeçmişinde de değindiği gibi ?Söylem? ve ?Yaşam Sanat? dergileriyle, ?Yeni Adana Gazetesi Sanat Sayfası?nda şiirleri yayımlanmış Yunus Güzel´in. Sevi, yaşam, insan, emek, toplum, çocuk, yalnızlık, savaş ve barış gibi izlekler üzerine kurulu  ?Yediveren Yalnızlık?, ?Rüzgâr Toplayan Çocuklardık? ve ?Hüzün Geçti Gülüşünden? adlı bölümleri olan, detaylı betimselliğe girmeyen, yer yer çelişkilerden anlam çıkaran yalın şiir çizgisinde somuttan soyuta imgelere rastlanılabiliyor.

 

            AYRILIK

 

                Yalnızlık,

                Hazan vurmuş ağaçtan çıkmak?

                Ateş yutmuş kedi gibi,

                Damlarda gezerken hasret?

                Zehri bal diye yutmaktır,

                Ayrılığa alışmak.

 

                Yunus Güzel        

                       

TRT Çukurova Radyosu yayınıolarakÇukurova Radyosu´nun kuruluşunun 50. yılı anısına Mert Şahin ile Cem Kurtçu´nun hazırladıkları ?Çukurova Radyosu? adlı kitabı TRT eski ses sanatçılarından, bestekâr Mustafa Canan Yalova´da imzaladı. ?Bâb-ı Âli´de Gün Batımı? adlı kitap ise Babıali´nin elli yılı aşkın kültür ve sanat hamallığını yapmış olan İbrahim Güleç´in basın ve sanat tarihine geçebilecek ilginç anılarından oluşuyor. Müşür Kaya Canpolat´ın ?Hayatı Kazanan Avukat? adlı kitabı ise ?Müşür Kaya Canpolat Ödül Töreni Özel Yayını? olarak İstanbul Barosu adına çıkarılan bir yayın. Mesleki bir bakış açısıyla armağan edilen 208 sayfalık kitaba sanat ve yaşamıyla ilgili birçok şey yer almakta. Yararlı, kaynak niteliğinde bir kitap.  Bu kitaptan, şairin poetikasını açıklayan değinilerin yanı sıra şiir/şair yönündeki sorulara da yanıt bulabilmek olası?

 

ŞİİRİN AKIL ÇAĞI

 

Noksansız olmalı ?Hayat Bilgisi? ozanın

Uzak tutmalı şiirden yanılgıları

Sohbetlerde kalmalı yalan yanlış

Özlü doğruları kaydetmiyorsa

Kalemi kırılmalı yazanın.

***

Ozan tüm bilgileri özümlemeli

Yaratıcı işleve engeldir ezbercilik

Yüzbinlerce deneyimi insanlığın  

Yansımalı onun sezgi gücünde

Geleceği?kahin? gibi görebilmeli.

***

Haber vermeli doğanın gizlerinden 

Nasıl kurtulur toplumun ve insanın yarını

Bir ses mi geliyor ?doğaüstü?nden

Bir belirtimi var bilimin görmediği

Dizeler hızlanmalı bilinmezin izinden.

***

Çağdaş karmaşası duygulanmanın

Şiirin hasında çözümlenmeli

Ne kadarı aklın ve yüreğin payı

Ne kadarı gerçek ne kadarı düş

Ustası olmalı ozan bu denklemi kurmanın.

***

Aydını öz kültürü hazırlar, biçimde, özde

Ozanı olmak daha da zor başka kültürün

Sanatta yersel nirengi yüceltir evrenseli

Şiirse özsuyudur yaşamın derinliğe yürümüş

Sızmazsa dizelerden bir damla yaş olur gözde.

 

                                        Müşür Kaya Canpolat

 

İnsancıl Dergisi Genel Yayın Yönetmeni ?Cengiz Gündoğdu´nun 75. Yaşına armağan? edilen ?Kaç İnsanı Yaşadım? adlı kitabın editörlüğünü Berrin Taş yapmış? ?Felsefe, bilim, estetik, yazınsal kişilikler, şiir, deneme, inceleme ve öykü? başlıkları altında 70 yazarın yazıları 394 sayfalık kitapta bir araya getirilen, konusunun ustası yazarların seçkilerinden oluşan derinlikli bir kitap.  ?İnsancıl Yayınları Eleştiri-Deneme Dizisi? olarak yayımlanan, yine aynı yazarın ?Rüzgâr? adlı kitabı ise Cengiz Gündoğdu´nun yanı sıra 27 yazarın yer aldığı 203 sayfalık bir kitap. Yine İnsancıl Yayınları´ndan Nurşen Aydoğdu adına çıkan ?Anıtlık Çınarlar?da; ?Anıtlık Çınarlar?, ?Yüzleşme?, ?Dünya Barış Günü?, ?Hop Dedik?, ?Nikâh Töreni?, ?Evcilik Oyunu?, ?Deniz Keyfi?, ?Doğum Günü?, ?Aşk, ?Kayıp Kimlik?, ?Yeni Kan?, ?Dönüş?, ?Görüş Günü?, ?Şadiye Ana?, ?Neşe´m?, ?Çehov´a Bilet? ve  ?Son Sesleniş? adlı öyküler yer almakta. ?dişli çarkların / arasında /yoz / bir / saman / çöpüydü / sürüklenip / giden? adlı (Ardından-s.15) şiiri de yer alan yine İnsancıl Yayınları´ndan ?Mahkeme Ağacı? adlı şiir kitabı çıkan Zeynep Alpaslan´ın ardından, İnsancıl Dergisinin Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Berrin Taş´ın  ?İnsana Gecikmeden?, ?İnsanın Ayak Sesleri?, ?Bir Kenti Ağlıyorum?, ?Işığa Doğrulum?, ?Aşk: Yeni İnsanın Dili?, ?Karanfil Alevleri?, ?Cehennem Şiirleri?, ?Bir Çift Martı Görmüştü Çocuk?, ?Peluşko?, ?Gelecek Ağacı?, ?Zamanın Hırçın Soluğu?, ?Fırtına?, ?Değerler Kitabı: Güzele Şarkı?, ?Akşam Yalnızlığı? gibi kitaplarının ardından çıkardığı ?Çavuşkuşunun Türküsü? ortak sorunsallar taşıyan kadınları bir oyunda görselleştirircesine söyleştiren; tekilden tümele uzanan kadın duyarlılığının boyutlarını tarihsel/evrensel sınırlara taşıyan bir nehir şiir ağırlıklı?

Şairim acıyım

otururum çocuk parkında

insan görmek ister gözlerim

içimde kanayan yarayı

anlatmak isterim her gördüğüme

susturamam yangınımı

bir dinleyenim olmazsa

***

Şairim acıyım

ıssız dağbaşlarından

insansız köylerden

töre dinleye söyleye

incitildi

şarkı söyleyen dilim

***

O parmaklar ki sevebilirdi

aşkın gönendiren sıcaklığıyla

yücelebilir yüceltebilirdi

insanlığın sevecen görkemiyle

buluşturabilirdi dünyayı.  (s.3-4-23

 

YAZARLAR

  • Salı 15.1 ° / 9.5 ° Bölgesel düzensiz yağmur yağışlı
  • Çarşamba 19.1 ° / 9.6 ° Orta kuvvetli yağmurlu
  • Perşembe 16.4 ° / 10 ° Orta kuvvetli yağmurlu
  • BIST 100

    8718,11%-1,25
  • DOLAR

    32,33% 0,16
  • EURO

    35,17% -0,02
  • GRAM ALTIN

    2243,92% 0,03
  • Ç. ALTIN

    3950,05% 0,00