6. OSMANLI DÖNEMİNDEKİ RESİM SANATI YASAĞININ CEHALETE
ETKİSİ
Osmanlı din adamları resmi yasaklayınca doğayı anlama çabası ortadan kalkmıştır. Batıda (Avrupa’da) ve doğuda (Çin ve Hint kültürlerinde) islamın egemen olduğu toprakların dışında görsel sanatların iki temel tekniği resim ve heykel sanatı insan yaşamını zenginleştiren, estetik duyarlığını canlandıran etkinlikler olarak gelişmiştir. Resmin özellikle batı dünyasına getirdiği zenginliği islam toplumları göremediler. Resim Dünyanın görsel öğretisi oldu. (Doğan Kuban, HBT Sayı 145, sayfa 7, 2019)
Resim tarihi, insanın doğayı algılamasıyla başlamıştır. İlkel insanın yaşamında mağara duvarlarındaki ilkel figürler resmin doğa gözlemi olduğunu gösterir. Resim disiplin olarak bilimler arasında sayılmamakla birlikte matematik dahil onu oluşturan bileşenler doğadan kaynaklanmaktadır.
Sanatı dışlayan, felsefeyi reddeden, bilim ve matematiğe önem vermediği için bilim dünyasında kalıcı hiçbir iz bırakamayan, Osmanlı imparatorluğunun kültür yaşamını körleştiren medrese eğitimi ile Osmanlılar Avrupa’daki tüm bilim çevresinin dışında kaldılar. Osmanlı medresesi evrensel aydınlanma sürecine kulağını tıkayarak uygarlık tarihinde düşünsel gelişmelerden koptu (Doğan Kuban HBT Sayı 144, Sayfa 7, 2018).
Özellikle resim, Rönesans yaşamının gerçek aynası oldu. Günümüz toplumu, sanata Rönesans’taki önemi vermiyor. Bununla birlikte, günümüzde resim sanatının modern yaşamın bir temel ögesi olduğu ve bilimin gelişmesinde önemli bir payı olduğu yadsınamamaktadır
Osmanlı dönemindeki sanat anlayışına bakalım.
Osmanlı kültüründe minyatür, kitap süsleme aracı olarak kullanılmıştır. Bu nedenle insan figürü gerçeğini yansıtmak ya da güzellik amacını taşımamıştır. Osmanlı minyatürü şematik bir resimdir. Kitap sınırları içinde kalmıştır. . Minyatür sanatı genellikle eski yazma kitaplarda görülen, ışık, gölge ve hacim kavramlarına bağlı kalmadan yapılan küçük ve parlak renkli resim sanatına verilen isimdir Ya da Kişilerin uzaklığına ya da yakınlığına aldırmadan yapılan, ışık, gölge, oylum gibi unsurların kullanılmadığı küçük resim sanatıdır.Tarihi olayları betimleyen, dönemin yaşam tarzını, önemli gelişmelerini, yaşayış biçimini, örf adet ve geleneklerini aktaran önemli belgeler olan minyatürlerin ilk örneklerine Uygur Türkleri döneminde rastlanmaktadır
Aşağıda Osmanlı minyatür sanatından iki örnek göreceksiniz:
MATRAKÇI NASUH (1480 – 1564) yaptığı minyatürdeMacaristan Kralı John Sigismund, Kanuni Sultan Süleyman'ın otağ-ı hümayunun'da görülüyor.
SONUÇ OLARAK, Unutulmaması gereken önemli bir nokta şudur: Güzel bir sanat eseri beynimizde mutluluk duygusunu uyandırmaktadır. Her düşünce ürünü bizim dışımızdaki gerçeklerden kaynaklanır. Sanatta olsun, bilimde olsun, felsefede olsun, her soyut düşüncenin, her kavramın ana kaynağı doğadır.
*KAYNAKÇA:
Aydın, H. (2007) İslam, Rönesans ve Aydınlanma, Bilim ve Ütopya 157, 11-23.
İnternet sayfaları
Koyre, A. (2000) . Bilim Tarihi Yazıları. Tübitak Yayınları.
Kuban D. (2018) HBT Sayı 144, Sayfa 7,
Kuban, D.(2019) HBT Sayı 145, sayfa 7.
Tekeli, S. (2007) Türklerin Rönesans'a Etkisi, Bilim ve Ütopya 157, 7-10.
Yıldırım, C. (2016) .Bilim Tarihi (2. Baskı). Remzi Kitabevi.
