PROF. DR. FİKRİ AKDENİZ - BİLİM DÜNYASI


Pİ SAYISI (2)


16. yüzyıldan sonra  Pi sayısının virgülden sonraki yüzbinlerce basamağı hesaplanmıştır.

Pi Sembolü, Yunan alfabesinin 16. harfidir. Bu harf, aynı zamanda, Yunanca çevre (çember) anlamına gelen “perimetier” kelimesinin de ilk harfidir.

 

İsviçreli matematikçi Leonard Euler (1707-1783), 1737 yılında yayınladığı eserinde, daire çevresinin çapına oranı söz konusu olduğunda, bu sembolü kullandı. Leonard Euler’den önce gelen bazı matematikçiler tarafından da, bu sembol kullanılmıştır. Ancak, Leonard Euler’den sonra gelen, tüm matematikçiler bu sembolü benimseyip kullandılar

 

*Eski Mısır’da yazılmış olan Rhind Papirüsü’nde adı geçen Pi sayısı, Ludolph sayısı ya da başka bir deyişle Arşimed sabiti olarak da ifade edilmektedir.

*Matematik ve astronomi bilgini Semerkand’lı Gıyaseddün Cemşid El Kaşi (1380-1437), ilk defa 1436 yılında Pi sayısının değerini 16 ondalığa kadar hesaplayarak tarihe ismini yazdırmıştır. Matematikçiler tarih boyunca virgülden sonra tekrar eden bir düzen aramış fakat başarılı olamamışlardır. 1761 yılında Alman matematikçi ve gökbilimci Johann Heinrich Lambert (1728-1777) in 1761 de yaptığı ispatla Pi sayısının irrasyonel bir sayı olduğu ve ondalık kısmının sonsuza kadar hiçbir tekrar olmaksızın devam ettiği kesin olarak ortaya çıkmıştır. 1882 yılında Alman matematikçi Ferdinand Von Lindemann (1852-1939) Pi nin aşkın sayı (katsayıları tam sayı ya da rasyonel sayı olan bir polinomun kökü olamayan reel sayılara aşkın sayı denir)    olduğunu kanıtlanmıştır Tüm aşkın sayıların irrasyonel olduğu sonucu elde edilir. 

1918 de Londra Kraliyet Topluluğu Üyeliği seçilen Hintli dahi matematikçi Srinivasa Ramanujan (1887-1920) Pi sayısı için  öngörüsünde bulunmuştur. 

Pi’nin sırrı nedir?

 

Pi sayısı, bir dairenin çevresinin çapına bölümü ile elde edilen irrasyonel matematik sabiti'dir. Pi sayısı tarih boyunca birçok insanı meşgul etmiş ve büyülemiştir.

İngiliz Matematikçi Augustus De Morgan (1806-1871) a göre “Gizemli 3,14159… sayısı her kapıdan, pencereden ve bacadan içeri giriyor

*Dünya "Pi Günü", ünlü matematik sabiti Pi sayısı anısına özel gün olarak kabul edilmiş ve her yıl 14 Mart'ta kutlanmaktadır. Bunun nedeni ise Amerikan tarih formatında bu günün (March 14)  3/14 (Üçüncü ayın on dördü) olarak geçmesi ve bu tarihin Pi sayısının en yaygın kullanımını anımsatmasıdır.

*Ülkemizde  ilk kez 2007 yılında 14 Martta  Pi günü kutlanmıştır.

Birçok Pi fanatiği dünyanın çeşitli yerlerinde birbirlerine araştırma sonuçları ileterek, toplanıp etkinlikler düzenleyerek ve hatta Pi hakkında yazılmış şiirler okuyarak Pi Günü’nü her yıl düzenli olarak kutlamaktadır. Tarihi ise 3. ayın 14. günüdür.

Otizmli dahi İngiliz Daniel Tammet (1979-), 2004 yılının ‘Pi’’ gününde virgülden sonraki 22,514 basamağını ezberden okuyarak ulaşılması güç bir rekora imza atmıştır. Pi’nin rakamlarını belleme de çok kişinin ilgisini çekmiştir. Bu konudaki rekor Pi’nin ilk 67 890 rakamını bellemiş olan Lu Chao adındaki bir Çinliye aittir. Guinness Dünya rekoru olarak kayda geçen bu olay 24 saat 4 dakika almıştır.

Fransız bilgisayar mühendisi Febrice Bellard (1972 - ) ise 2010 yılında kişisel bilgisayarında yazdığı bir programla pi sayısının virgülden sonraki 2.7 trilyon basamağını hesaplamayı başarmıştır.

 

KAYNAKLAR

Davit Blather (2003) Pİ Coşkusu, (3. Basım) TUBİTAK Yayını

David Wells (1995) Matematiğin Gizli Dünyası(Çeviri: Selçuk Alsan (2008)) Doruk Yayınları, İstanbul.

Erixc De Corte, (2004). Mainstreams and perspectives in research on learning (mathematics) and instruction. Applied Psychology: An International Review, 53, 279-310

Fikri Öztürk (2017) pi sayısı, feigenbaum sabiti ve yerçekimi ivmesi (KKÜ semineri)

G.H.Hardy (1995) Bir Matematikçinin savunması (Çeviri: Nermin Arık)  TUBİTAK Yayını

Hamza Bulut (1988) İnsan ve Matematik, Delta Bilim Yayınları, İzmir.

Ian Stewart  (2000)  Doğanın sayıları (Çev. Selgin Zırhlı) İzdüşüm yayınları

Ian Stewart (2012) Matematiğin Kısa Tarihi (Çev. Sibel Sevinç, 2016) Alfa Bas. Yay. Dağ.

YAZARLAR

  • Cuma 24.9 ° / 14.2 ° Güneşli
  • Cumartesi 28.3 ° / 15.1 ° Güneşli
  • Pazar 28.3 ° / 15.7 ° Güneşli
  • BIST 100

    9079,97%3,10
  • DOLAR

    32,35% 0,15
  • EURO

    34,93% -0,09
  • GRAM ALTIN

    2322,96% 0,18
  • Ç. ALTIN

    3843,45% 0,00