Soğuk savaş döneminde dünyada statik bir denge vardı. 1990 sonrası dinamik bir dengeye geçti. Yani teknoloji, doğal kaynakları elde tutma, pazarları elde tutma savaşı.
Üretim için gerekli enerjinin büyük ölçüde petrole dayalı olduğu bir çağda yaşıyoruz. Dünyamız, başka enerji kaynaklarını yeterince değerlendirebilir duruma gelmeden, bunun için gerekli teknolojileri oluşturmadan, amansız bir petrol bunalımına ve bundan kaynaklanan bir enerji bunalımına sürüklendi.
Petrol tükenen doğal kaynaklardandır. Dünyada petrol ergeç tükenecekti veya, en azından, enerji üretiminde kullanılamıyacak kadar azalıp pahalılanacaktı. O zaman insanlık, başka enerji kaynaklarını geliştirip değerlendirme zorunluluğu ile karşılacaktı. Onun için, bu zorunluluğu şimdiden duyulur dıruma gelmesi, bir anlamda, insanlığın zamanında uyarılması demektir.
Aslında, insanlığın eli altında, petrol dışında, bir takım sınırsız, tükenmez enerji kaynakları da vardır. Bunların başında su, güneş ve rüzgar enerjisi gelir. Son yıllarda güneş ve rüzgar enerjisi üretiminde ilerlemeler sağlandı.
Güvenlik
Son yıllarda Ortadoğu petrol bölgesinde Arap baharı ile başlayan gelişmeler bütün Dünyada kaygı uyandırıcı bir durumu ortaya çıkardı.
Bölgede ve çevresinde karşılıklı askeri güç yığınağı hızlanarak sürüyor.
Burada çıkacak bir yangın bütün Dünyayı ateşe verebilir; gerek enerji ve petrol bunalımını gerek Dünya ekonomik bunalımını çok tehlikeli boyutlara ulaştırabilir.
Bölgenin eşiğinde önemli bir yer tutan Türkiye´nin her olasılığı gözönünde tutan bir ulusal strateji ve politika oluşturması zorunludur.
Dünyanın Stratejik açıdan bugün en önemli bölgesinin Güney batı Asya ve özellikle Basra Körfezi ve Hint Okyanusu olduğu herkes tarafından tartışmasız kabul ediliyor.
Basra Körfezine kıyısı olan ülkeler, İran, Irak, Kuveyt, Suudi Arabistan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Umman. Umman´ın ayrıca Hint okyanusunda da kıyıları bulunuyor.
Özellikle, son yıllarda bölgede meydana gelen siyasal gelişmeler, terör, etnik ve mezhep çatışmaları, Basra Körfezinin ve Petrol yollarının güvenliği bakımından, hem körfez ülkelerinin bir çoğunda hem sınaileşmiş Batı Ülkelerinde büyük kaygılara neden oldu.
Suriye´deki iç savaş, Irak Kürt bölgesinin bağımsızlık ilan etme isteği, Katar krizi ve çevre ülkelerdeki terör, etnik, mezhep çatışması, savaş isteyen silah üretici ülkelerin ve çevrelerin iştahını kabartıyor karşılıklı çatışmalar Bölgesel savaşa dönüşebilecek durumdadır.
Basra Körfezi ve Hint okyanusu bir ?barış denizi? olmaktan çıkmış Doğu ve Batı ülkelerine ait askeri güçlerin giderek arttığı bir bunalım bölgesi haline gelmiştir. Bu arada bölgede, başta petrol zengini ülkeler olmak üzere, tüm ülkeler arasında silahlanma yarışı da giderek hızlanmıştır.
Basra Körfezi ve Hint okyanusunun bir ?barış denizi? olmaktan çıkmış olması, Yeni Güvenli Enerji taşımacılığı koridorları içinde Türkiye en elverişli konuma geldi.
Enerji,ekonomik ve toplumsal yaşantının can damarı. Ekonomik gelişme ve enerji kullanımı arasında tam bir bağımlılık var. Sınaileştikçe enerji kullanımı artıyor. Zengin ülkeler yoksul ülkelere göre daha çok enerji kullanıyor.
Tüm ülkelerde kullanımı en yaygın enerji kaynağı petrol.. Bugün dünyada kullanılan enerjinin yaklaşık yüzde 50´si petrolden sağlanmaktadır.
Ülkelerin çoğunluğu enerji gereksinmelerinin büyük bir bölümünü dışalım yoluyla karşılamaktadır. Dışalım konusu olan temel mal petrol, bazı durumlarda, doğal gaz, kömür, ve elektrik de dışdan alınıyor.
Dünyamızı saran ve sarsan bunalım, görünürde, petrolden ve enerji darboğazından kaynaklan bir ekonomik bunalımdır. Ama ancak bir ölçüde.. Aslında Dünya bunalımı, yanlızca petrolle ve enerji darboğazıyla açıklanmayacak, yanlızca ?ekonomik? diye nitelendirilmeyecek kadar karmaşıktır.
Asıll sorun: petrolün güvenli bir şekilde ABD ve Avrupa´ya taşınması. ABD ve Avrupa arasında görünmeyen ve su yüzüne çıkmayan çatışma, Ortadoğu petrolünün kimin denetiminde olacağıdır.
Bunalım, bunalımı oluşturan etkenler ve bunalımla ağırlaşan sorunlar böylesine içiçe ve karmaşık olunca, birbirinden kopuk tek boyutlu çözümler de geçersiz kalmaktadır.
Çözümlerin de ona göre, çok boyutlu ve birbiriyle tutarlı olması gereklidir.
Kuzey Irak da Kürt Bölgesinin bağımsızlık referandumu,Katar krizi, Ortadoğu petrollerine kimin hakim olacağı kavgasıdır. Eğer çok dikkatli davranmazsa, Türkiye, kendi iradesi dışında, kendini, taraf olmaması gereken bir savaşda taraf olarak bulabilir.
Cezmi Doğaner
