PROF. DR. FİKRİ AKDENİZ - BİLİM DÜNYASI


OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE MATEMATİK BECERİSİ NASIL GELİŞTİRİLİR (1)

Prof. Dr. Fikri Akdeniz, Çağ Üniversitesi - OKUL ÖNCESİNDE OYUNLARLA MATEMATİK


MATEMATİKSEL KAVRAMLARIN GELİŞİMİ: Matematiksel kavramların temeli bebeklikte atılmaktadır. Bebekler çevrelerini izleyerek, dokunarak, koklayarak, tadarak ve sesleri işiterek çevrelerine ilişkin her şeyi doğal bir merakla öğrenmek istemektedir. Büyüklük, ağırlık, şekil, zaman ve ortamla ilgili pek çok bilginin temeli bebeklikte atılmaktadır. Çocukların keşfetme ve denemeler yapma isteği bebekliği izleyen yıllarda da artarak devam eder. İki yaşından sonra çocuğun yeni durumlarla başa çıkma, sorunlara uygun çözüm yolunu bulma konusundaki yeterliliği gelişmektedir. Sorunları çözümlemek için veri toplama ve topladığı veriyi organize etme görülmeye başlar. Bu kapsamda çocuk gözlem yapma, kaydetme, sayısal işlemler ve düzenleme ile ilgili becerilerini arttırmaktadır. Bebeklikte nesne devamlılığının kazanılmaya başlaması kavram gelişiminde, dolayısıyla matematiksel kavramların kazanılmasında önemli bir aşamayı oluşturmaktadır. Yine bu dönemde neden-sonuç ilişkilerinin temel olarak başladığı görülmektedir. Bir yaş civarındaki çocuklara görsel uyarım sunulduğunda nesne kümelerinin azlık-çokluğunu ayırt edebildikleri görülebilir.

ŞEKİL BİLİNCİ KAZANMA: Bebek doğduğundan itibaren çeşitli şekillerle karşı karşıyadır. Şekil ve büyüklüğün algılanması erken yaşta başlamaktadır. Bebeğin oyunlarının çoğunu şekil bilgisi oluşturmaktadır. Bebekler elleri ve ağızlarıyla şekil bilgisi edinmekte, nesnelerin şekilleri hakkında deneyim kazanmaktadır. Geometrik düşüncenin gelişimi oyunla başlamaktadır. Geometrik şekilleri daha çok bir bütün olarak tanıma ve adlandırma düzeyindedirler. Şekillerin özelliklerini analiz edemezler. Okul öncesi çocuğu için kare, kareye benzediği için kare, daire yuvarlak olduğu için dairedir. İşlem öncesi dönemin sonlarına doğru çocuklar temel geometrik şekillerin isimlerini öğrenmektedir. Şekilleri tanıma, çizmeden daha önce gelişmektedir. Bu dönemde çocuklar daire, kare ve üçgeni, daha sonra dikdörtgen ve elipsi öğrenebilir. Ancak bazı şekilleri birbirine karıştırabilir.

2-3 yaş için oyunlar: Birlikte Sayma: El ve ayak parmaklarını sayın. Aynı anda sayılabilecek nesnelere dokunmayı da unutmayın.  Etrafınızda gördüğünüz hemen her şeyi sayın.

EŞLEŞTİRME. KARŞILAŞTIRMA ve GRUPLARA AYIRMA: Matematik kavramlarına temel oluşturabilecek eşleştirme davranışını çocuklar 1-2 yaş civarında gösterebilmektedir. Bu dönemde çocuklar üç nesne arasından aynı olan ikisini eşleştirebilmektedir. İki-üç yaş civarında büyük-küçük, üç yaşa doğru ise uzun-kısayı tanıyıp ayırt edilebilmektedir. Üç-dört yaşındaki çocuklar geometrik şekilleri eşleştirebilmektedir. Üç-dört yaşlarında çocuklar bire bir eşleme yapabilmektedir. Başlangıçta "bir sana bir bana" gibi ikili, dört yaşından sonra ise daha ileri düzeyde bire bir eşleme yapılmaktadır. Örneğin dört yaşındaki çocuklara altı bebek ve beş emzik gösterilerek "altı bebek var, her bebek için bir emzik var mı?" diye sorulduğunda çoğu "Hayır, altı bebek ve beş emzik var" cevabını vermişlerdir

Gruplama becerisinin temelleri 1-1.5 yaş civarında görülmektedir. Bu dönemde bebeklerde nesneleri algısal benzerliklerine gruplamaya başlama görülebilmektedir. 2-3 yaş civarında konuya ve temel sınıfsal ilişkilere göre gruplama yapabilir. Örneğin bir panteri ve bir ev kedisini "kedi" sınıfında isimlendirebilir. Yaşın ve deneyimlerin artması ile gruplama becerisi daha üst düzeyde ve sınıfsal özelliklere uygun şekilde gerçekleştirilebilmektedir.
4-5 yaş için oyunlar:

SAYMA: Çocuklar 4-5 yaşlarında birden ona kadar ezbere sayabilir, bir beş arası rakamları tanıyıp-isimlendirebilirler. Beş-altı yaşlarında çocuklar birden yirmiye kadar anlamlarını bilerek sayabilmekte ve bir grup nesneyi tek tek sayarak kaç tane olduğunu söyleyebilmektedir. Birle on arasındaki rakamları sıraya dizebilmekte ve tanıyıp-isimlendirebilmektedir. Bir grup nesneyi büyüklüğüne göre sıralayabilir. Sıra sayılarını öğrenebilir. Yarım ve bütünü gösterir, bir grup nesneyi ikişerli, üçerli gruplara ayırabilir. Küçük sayılar içinde toplama-çıkarma yapabilir. En az, en çok, birkaçı, birçoğu, hepsi, hiçbiri gibi nicelikle ilgili terimlerin anlamlarını bilir. Okul öncesi yıllarda konuşmaya başlamayla birlikte matematik dilini kullanma başlamaktadır. Matematik dilinin kullanımı taklidi kullanımdan anlamını bilerek kullanmaya doğru gelişmektedir.

 Uzamsal (Geometrik) İlişkileri Öğretme: Çocuğunuza, uzak, yakın, üstünde, altında gibi kavramları öğretebileceğiniz oyunlar oynatın. Kâseleri, kutuları doldurup boşaltarak oynayabileceği oyunlar öğreterek hacım kavrayışını elde edebilmesine ortam hazırlayın. Bir kutunun içine döktüğü suyu daha küçük bir kâseye geçirerek, hangisinin daha fazla hacme sahip olduğuna dair bir fikir elde etmesini sağlayın.

Kaliteli bir okul öncesi eğitim alamayan çocukların ilkokul yıllarında bu açığı kapaması olası görülebilir mi?

 Bugün nasıl bir düşünce tarzı oluşmaktadır? Yüksek kalitedeki okul öncesi anaokullarında zengin matematik içeriklerinden yararlanan çocuklar için bu avantajın ne kadar sürekli olacağı sorgulanmaktadır. Nedeni şudur: Çocuklar, öğretmenlerin genellikle okul öncesinde eğitim alamamış çocuklara yardım edip de bilen çocuklara ileri düzey beceriler kazandırmayı ihmal ettiği ilkokul sınıflarına gidince erken dönemde edinilmiş matematik becerileri kaybolmaya yüz tutmaktadır.

Yapılan araştırmalarda ebeveynlerinin kendilerine sayıları tanıttığı ve basit toplama işlemleri yapmayı öğrettiği çocukların anasınıfında sayı sayma ve sayıları kıyaslama konusunda daha başarılı olduğu belirtiliyor.

Dostça kalın

DEVAM EDECEK

YAZARLAR

  • Cuma 24.9 ° / 14.2 ° Güneşli
  • Cumartesi 28.3 ° / 15.1 ° Güneşli
  • Pazar 28.3 ° / 15.7 ° Güneşli
  • BIST 100

    9079,97%3,10
  • DOLAR

    32,35% 0,15
  • EURO

    34,93% -0,09
  • GRAM ALTIN

    2322,96% 0,18
  • Ç. ALTIN

    3843,45% 0,00