Prof. Dr. Süleyman BOZDEMİR


İSMAİL HAKKI TONGUÇ ANISINA (1)

  İ.H.TONGUÇ 23 HAZİRAN 1960’ DA EBEDİYETE İNTİKAL ETMİŞTİ. ONU RAHMET VE MİNNETLE ANIYORUZ. 60. ÖLÜM YILDÖNÜMÜ ANISINA;


  İ.H.TONGUÇ 23 HAZİRAN 1960’ DA EBEDİYETE İNTİKAL ETMİŞTİ. ONU RAHMET VE MİNNETLE ANIYORUZ. 60. ÖLÜM YILDÖNÜMÜ ANISINA;

HASAN- ALİ YÜCEL’İN VE İSMAİL HAKKI TONGUÇ'UN BİLİME VE EĞİTİME DAİR DÜŞÜNCELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME                   

Bu makalede, Atatürkçü eğitim ilkelerinin uygulamaya konulduğu Köy Enstitüleri Projesinin mimarlarından 56.ci ölüm yıldönümünde saygıyla andığımız Milli Eğitim Bakanı: Hasan Ali Yücel’in ve Köy Enstitülerinin tasarımcısı, uygulayıcısı İsmail Hakkı Tonguç’un eğitim hakkındaki önemli düşüncelerinin günümüz açısından bir değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Giriş

Hasan- Ali Yücel, 17 Aralık 1897’de İstanbul’da doğar.1911’de Vefa Lisesi’ni bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünde “ Darulmuallimin-i Aliye’nin” öğrenci kadrosuna alınarak yatılı okur ve 30 Haziran 1921’de mezun olur. Bu arada askerliğini yapar, çeşitli dergilerde şiirler ve makaleler yazar. Başta Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Ahmet Hamdi Tanpınar olmak üzere birçok ünlü şair ve yazarların dikkatini çeker ve dostluklarını kazanır. Kurtuluş savaşının zaferle bitmesinden sonra İzmir’de ve sonrasında çeşitli liselerde felsefe ve edebiyat öğretmenliği yapar. Bir süre Bakanlık müfettişi olur ve bu sırada Anadolu’yu karış karış dolaşır. Bir yıllığına gönderildiği Fransa’da eğitim, öğretim ve kültür üzerine incelemeler yapar. Yurda dönünce “Fransa’da Kültür İşleri” adlı kitabını yayımlar.

1930 yılında başlayan ve üç ay süren Atatürk’ün ülkeyi tanımak ve değerlendirmek için yurt çapında yaptığı geziye Milli Eğitim Bakanlığı adına katılır. Gezi süresince Atatürk’ü daha yakından tanıma ve düşüncelerini tam anlamıyla öğrenme fırsatını bulur. Bu yolculuk sırasında Atatürk’ün de dikkatini çeker ve Atatürk’ün isteği ile CHP’ye katılımı ve milletvekili olmasının yolu açılır.

1935 Seçimleri ile İzmir milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine girdi. 4 Dönem süren üyeliğini, sonuna kadar İzmir milletvekili olarak sürdürdü. Çok yönlü bir kişiliğe sahiptir. İnsancıllık, yazarlık, araştırmacılık, musikişinaslık, şairlik, eğitimcilik, bilimcilik, sanatçılık, düşünürlük, bilgelik ve yöneticilik gibi birçok yüksek niteliklerin bir kişide toplanması olağanüstüdür. Bu nitelikleriyle Hasan Ali Yücel, ulusal eğitimimizin unutulmaz önderlerinden birisidir ve üstün hizmetleri ve başarılarıyla gönüllerde taht kurmuştur.

Hasan- Ali Yücel, Bakan olduğu zaman Atatürk’ün yanında yetişen ve Milli Eğitim örgütünden gelen çekirdekten bir eğitimciydi. O’nun amacı çok sevdiği Mustafa Kemal’den devraldığı eğitim meşalesini en yükseklere dikmekti. Olağanüstü özellikleriyle Atatürk’ün tek başına ulaştığı kendi zirvesine belki de en çok yaklaşan O olmuştur. Hasan- Ali Yücel’in dayanağı, Atatürk’ten devraldığı, müspet bilimlerdi ve ‘’yaratıcı kafa olmadan bilim olmaz‘’ demekteydi.

Ülkenin kuruluş çabalarına katıldığı bu dönemde de şiirlerini ve yazılarını yazmayı sürdürür. Özellikle Goethe, Mevlana ve Tevfik Fikret hakkındaki incelemeleriyle doğu ve batı kültürünü hümanist bir anlayışla sentezler, içselleştirir. 6 Kasım 1932-2 Nisan 1933 tarihleri arasında Gazi Eğitim Enstitüsü müdürlüğünü yapar ve orada İsmail Hakkı Tonguç’la tanışır.12 Mart 1933-28 Şubat 1935 yıllarında Orta Öğretim Genel Müdürü olur.1 Mart 1935’de İzmir milletvekili olarak Meclise girer ve Cumhuriyet Halk Partisi Genel idare Kuruluna seçilir. 28 Aralık1938 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığına atanır, 5 Ağustos 1946 tarihinde istifa ederek ayrılır.17 Nisan 1940 yılında Köy Enstitüleri Yasasını büyük bir başarıyla meclisten geçirir. İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç ile birlikte Cumhuriyet tarihinin yüz akı Köy Enstitüleri Projesini üreterek ve 21 Köy Enstitüsünde uygulayarak yoksul köy çocuklarının hayatlarında aydınlık bir pencere açarlar. Düşün, sanat, kültür adamı, yazar, şair, siyasetçi ve aydın olarak ülkesinin eğitim ve kültür tarihine zenginlikler katarak 26 Şubat 1961 yılında aramızdan ayrıldı. 2 Mart 1961’de Ankara Cebeci Asri mezarlığında toprağa verildi. Nur içinde yatsın.

O yüce insan, 7 yıl 7 ay 7 gün Milli Eğitim Bakanlığı yaptığı sürede, parasal yönden kısıtlılığa, kadro yönünden nicel ve nitel yetersizliğe, düşünsel ortam yönünden olumsuz koşullara karşın çok başarılı olmuştur. Ne ki,1950-60 arasında kendisine hiçbir görev verilmemiş, üstelik antikomünistlerin hedef tahtası haline getirilmiştir. Hasan-Ali Yücel bakanlıktan uzaklaştırıldıktan sonra O’nun çeviri klasiklerine yazdığı önsözü de kitaplardan çıkarılmış ve bir daha basılmamıştır. Bu da, O bakanlıktan uzaklaştırıldıktan sonra Türk Milli Eğitiminin ve Kültür yaşamının ne ilkel ellere teslim edilmiş olduğunun pek hazin bir şahididir.  Ne yazık ki, H.A. Yücel’in tüm hayalleri böylece duman olup gitti diyebiliriz. Tabii ki O’nunkilerle birlikte Atatürk’ünkiler de. Kırklı yılların sonunda Yücel’e saldıran kafalar, şimdi bizzat Atatürk’e ve onun kurduğu Cumhuriyet rejimine kadar getirdiler işi. Zaten Yücel daha sağlığında Türkiye’deki mücadelenin politik uçlar veya etnik gruplar arasında değil, gericilikle ilericilik arasında cereyan etmekte olduğunu söylemişti. Bu mücadeleyi kimlerin kazanacağını söylemişti? Tabii ki yüzü geriye değil, ileriye dönük olanların. Tarih, toplumu geriye götürmek isteyenlerle onun özgürlük yolunda ilerlemesine çalışanların savaşımlarının örnekleriyle doludur. Bu bir türlü sonu gelmeyen savaşımlardan, eninde sonunda, devrimciler ve özgürlükçüler üstün gelecektir.

Bu değerli insan ne yazık ki,  27 Mayıs 1960’da girilen yeni dönemde de hatırlanmamış, kurucu meclise seçilmemiş, vefasızlık, değerbilmezlik onun ruh sağlığının bozulmasına neden olmuştur. Bu yüzden erken yaşta aramızdan ayrılarak, CHP’li dostlarına kırgın gitmiştir. Ama O’nu Eğitim Tarihi, Atatürkçü gençlik, ülkemizin gerçek aydınları ve Köy Enstitülü dostları hiç unutmamıştır. Her yıl ölüm veya doğum yıldönümlerinde anılmaktadır. Birçok eğitim kurumlarına ismi verilmiştir. Umudumuz ve dileğimiz O’nun adıyla anılan bir de üniversitemizin açılmasıdır.

(DEVAM EDECEK)

YAZARLAR

  • Cuma 24.9 ° / 14.2 ° Güneşli
  • Cumartesi 28.3 ° / 15.1 ° Güneşli
  • Pazar 28.3 ° / 15.7 ° Güneşli
  • BIST 100

    9079,97%3,10
  • DOLAR

    32,35% 0,15
  • EURO

    34,93% -0,09
  • GRAM ALTIN

    2322,96% 0,18
  • Ç. ALTIN

    3843,45% 0,00