15-16 Haziran 2016 tarihleri arasında Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümün´ de gerçekleşen ?Topraktan Karbon Salımının Belirlenmesi? çalıştayı başarı ile tamamlanmıştır. Çalıştaya değişik üniversite ve kamu kuruluşlarından 64 araştırmacı katılmışlardır.
Program çerçevesinde 15 Haziran 2016 tarihinde çalıştayın daha önceden belirlenmiş programı çerçevesinde, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümün ´Rizosfer laboratuvarında yürüyen mikoriza ve karbon konusundaki çalışmalar anlatıldı. Toprak-bitki ve atmosfer ilişkisi ekseninde mikoriza mantarları ve karbon arasındaki dinamikler ilişki işlendi. Ekolojik prensiplere uygun olmayan tarım ve toprak-bitki yönetimlerin bağlı olarak atmosfere karbondioksit salımı konusu işlendi. TÜBİTAK-TOVAG -114O448 nolu proje çerçevesinde satın alınan uzun ve kısa dönem açık arazide doğrudan CO2 ölçüm sistemlerinin işleyişi anlatıldı. Ekipmanların satın alındığı şirketin Avrupa sorumlusu Dr. Tanvir Demetriades-Shah sistemin tanıtımı, işleyişi ve veri analizleri konusunda bilgi sundular.
Prof. Dr. Alhan Sarıyev fotosentez verim ilişkisini, Doç. Dr. Güzel Yılmaz klasik yöntemle arazi koşullarında atmosfere salımı yapılan CO2 ölçümleri konusunda yürüttükleri çalışmalar hakkında bilgiler sundular.
Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Araştırma Uygumla Çiftliği içindeki Bölüm araştırma alındaki çakılı denemeler katılımcılara anlatıldı. TÜBİTAK-114O448 projesi çerçevesinde yapılması planlanan analizlere ve araziye uzun dönem ve kısa dönem karbondioksit ölçüm sistemleri kurulumu ve çalışması uygulamalı olarak anlatıldı.
16 Haziran 2016 çalıştayın ikinci gün toprakta karbon tutulma mekanizmaları, mikoriza mantarları ve bitki köklerinin toprak aggregat yapısı üzenindeki etkisi ve karbon tutulma mekanizmalar işlendi. Toprakta karbon analiz yöntemlerinden toplam karbon, organik karbon, aktif ve pasif karbon, organik partiküllerdeki karbon konusu işlendi. Ayrıca mikorizalı ve mikorzasız olarak araziye kurulan 1 ve 7 yaşındaki turunçgiller parsellerine yerleştirilen uzun başlıklı sistemin 12 saat esasına göre açık arazideki sürekli ölçülen CO2 salım değerleri ve bunlarım veri analizi işlenmiştir. Uygulamalı olarak kısa başlık CO2 ölçümleri ile kapalı ve açık alanlar atmosfere CO2 salımı gösterilmiş ve aletlerin çalışma prensipleri ve de hassasiyetleri anlatılmıştır.
Çalıştay kendi konusunda ülkemizde bir ilk olması bakımından katılımcıların bakış açısı ile farklı bir alanda çalma duygusundan dolayı heyecan verici ve ilgi çekiciydi. Doğrudan konu ile ilgili çalışan sınırlı sayıda katılımcının kabul edildiği çalıştaya yoğun bir ilginin olduğu görüldü. Katılımcılar çok istekli ve ileriye yönelik neler yapılabilir konusundaki sorgulamaları önemliydi. Çalıştaya katılan araştırıcıların yarattığı tartışma ve bilgi paylaşımı ayrıca çok dikkate değer ölçüde yararlıydı. Gerek katılımcı araştırıcılar ve gerekse kendi yaptığımız değerlendirmede çalıştayın sorunsuz olarak ve başarı ile gerçekleştiği yönde. Bu bağlamda Üniversitemizde özelliklede Fakültemiz´de karbon konusunda değişik disiplinlerde araştırıcılar ile işbirliği içinde dada çok araştırmanın yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır.
İklim değişimlerinin nedeni olarak gösterilen atmosferdeki CO2 konsantrasyonu ekseninde daha bitkiler üzerinden daha çok CO2´nin tutulması (emilimi) ve tutulan karbonun kısa sürede bitki dokularında uzun sürede ise toprakta tutulması konuları bugün dünya tarım-orman ve ekoloji disiplinlerinin en yoğun çalıştığı konuların başında gelmektedir. Bu bağlamda projelerin bütçeleri çerçevesinden sağlanan atmosfer-bitki ve toprak karbon ölçüm ekipmanlarının üniversitemize kazandırılmış olması çok çok önemli bir kazanım ve olanak. Bu konunun ülkemizde, TÜBİTAK, Tarım ve Orman Bakanlıkları araştırma enetitüleri ve kurluşlarında, üniversitemizde öncelikli konular arasında yer alması ve daha çok araştırma olanakları sağlanması ileriye yönelik ülkemizi ve üniversitemizi ayrıcalıklı kurum konuma getirecektir. Ayrıca üniversitemiz ve diğer üniversite araştırıcıları arasında daha yoğun işbirlikteliklerinin sağlanması üniversitemiz için ayrıca önemli bir cazibe merkezi haline gelecek ve prestijli konuma getirecektir.
Teorik ve pratik bilgi birikiminin sağlanması bakımından yaralı olduğunu düşündüğümüz çalışmanın ileriye yönelik daha kapsamlı ve sistematik olarak bir bütünlük içinde yürütülmesi gerekiyor. Tarım ve orman ekim dikim işlemleri ve uygulamalarına bağlı atmosfere salımı yapılan sera gazlarının sınırlandırması ve atmosferdeki sera gazlarının bitkiler üzerinden fotosentez yolu ile tutulması ve tutulan karbonun topraktan depolanması çalışmalarının daha sistematik olarak değişik disiplinler arasında koordineli olarak çalışılması birçok yönden yaralı olacaktır.
Bir ilk olması ve üniversitemizde sınırlı olanaklarla gerçekleşen çalıştaya katkı sunan herkese sonsuz teşekkürler.
Prof. Dr. İbrahim ORTAŞ, Çukurova Üniversitesi
iortas@cu.edu.tr
