Türkiye'nin bağımsızlık mücadelesinin, Cumhuriyetin kuruluşunun tanığı Yeni Adana, Cumhuriyetin 100. yılında yayın hayatını sonlandırmak zorunda kaldı.
Yazarları arasında olduğum aile yadigarı gazetemiz Yeni Adana, Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın dediği gibi ’’Yazı ayaklanıp çeteci oldu, Toroslarda gazete olup saldırganı susturdu.!’’, ancak ağır mali koşullara yenik düştü.
İlk sayısı Fransızların Adana'yı işgalinden 5 gün sonra 25 Aralık 1918’de yayınlanmıştı.
Pozantı’da metruk bir tren istasyonunda vagonda elle basılıp, aile fertleri tarafından at, eşek sırtında, işgalci Fransız askerleri atlatılarak, Çukurova’ya ulaştırılıyordu.
Çukurova direnişinin sembolü oldu .
Kurucusu Ahmet Remzi Yüreğir'den sonra da çizgisini bozmadan el değiştirmeden kesintisiz yayınlanan Türkiye'nin en eski yerel gazetesiydi.
Güzel günlerde, daha iyi koşullarda yayın hayatının yeniden canlanması umudu içinde, yeniden birlikte olma dileğiyle, Yeni Adana’nın 104. yılında tarihçesine değindiğim yazıyı yeniden paylaşıyorum.
MUSTAFA KEMAL
‘’Osmanlının dağılma sürecini hazırlayan Mondros Ateşkesini takiben Anadolu dört bir yandan yedi düvelin işgali altına girmeye başlar.
İngiliz ve Fransızlar ateşkesi takip eden ilk hafta içinde zaman geçirmeden, başta İskenderun Limanı olmak üzere Antakya, Urfa, Antep, Maraş ve Çukurova bölgesini işgale başlar.
Savaş yorgunu Anadolu bezgin ve ümitsiz haldedir.
Mustafa Kemal Paşa Suriye bozgunundan sonra Afrin’deki karargâhını Adana’ya taşır. İşgallere tepkilidir.
Yıldırım Orduları Komutanı olarak, İskenderun Sancağının işgaline direnişe hazırlandığı sırada Padişah Vahdettin tarafından, işleri büyütmesin diye alelacele İstanbul’a çağrılır.
13 Kasım’da Haydar Paşa Garında Adana treninden indiğinde, gördüğü manzara Çanakkale’de arkalarına bakamadan giden müttefiklerin ortak donanmasıdır.
İstanbul’u işgale hazırlanan 55 parçalık donanma Boğaza doğru seyredip, Dolmabahçe önlerinde toplarının ağzını saraya çevirerek, yarım ay konumunda demir atmaktadır.
Haydarpaşa Garında saatler süren bekleyişten sonra Boğaz trafiği açıldığında, Kartal isimli istimbotla karşıya geçen Mustafa Kemal, çevresindeki ümitsiz sessizliği ‘’geldikleri gibi giderler’’ sözleriyle bozar.
ADANA İŞGAL ALTINDA
Mustafa Kemal’in ayrılışından bir ay sonra Fransızlar 21 Aralık 1918’de Adana’yı işgale başlar.
Mustafa Kemal’in işgallere karşı direnişin ilk filizlerini oluşturduğu heyecanlı gece toplantılarının müdavimlerinden öğretmen Ahmet Remzi Yüreğir ve fikir arkadaş yedek subay Avni Doğan işgale tepkili halkı harekete geçirmek amacıyla ‘’Adana’’ Gazetesini çıkarmaya başlarlar.
Adana Gazetesinin ilk sayısı Fransızların Adana’yı işgalinden beş gün sonra 25 Aralık 1918’de yayınlanır.
Muhalif makalelerden rahatsız olan Fransızlar üçüncü sayısında Gazeteyi yasaklar.
Ahmet Remzi ve Avni Doğan pes etmez, Adana Valiliğinden bu defa ‘’Yeni Adana’’ olarak izin alıp gazeteyi yayınlamaya devam eder.
Yeni Adana da ancak sekiz sayı yayınlanabilir. Fransızlar matbaayı basarak gazeteyi kapatır. Ahmet Remzi ve Avni Doğan hakkında yakalama ve vur emri çıkarır.
SAMSUN
Bu arada Mustafa Kemal Adana’da filizlenen direniş fikrini işgal altındaki İstanbul’da olgunlaştırmıştır.
Bağımsız devlet kurma fikri ile Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan Anadolu’ya geçer ve 19 Mayıs 1919’da Samsun’da ulusal direniş hareketini başlatır.
Dört yıl süren büyük direniş sonunda Anadolu adım adım işgalden kurtarılır ve bağımsız Türkiye Cumhuriyeti kurulur.
YAZI AYAKLANDI
İşgal altındaki Adana’dan canını kurtarmayı başaran Ahmet Remzi Sivas’a geçer, Mustafa Kemal Paşa ile görüşür. Çukurova’da Kuvayı Milliye ruhu, Kilikya Müdafai Hukuk cemiyeti direnişiyle harekete geçirilir.
Yeni Adana Gazetesi dokuzuncu sayısını 25 Temmuz 1920 tarihinde Pozantı’da metruk bir tren istasyonundaki vagonda zor şartlarda elle basılır.
Aralarında Ahmet Remzi Beyin kız kardeşi, Babaannem Ayşe Yüreğir’in de bulunduğu aile fertleri tarafından at ve eşek sırtında, dağ tepe demeden, işgalci Fransız askerleri atlatılarak Çukurova’ya ulaştırılır.
Dili daha keskinleşmiştir. Kuvayı Milliyeci söylemiyle direniş çağrısında bulunur.
Fazıl Hüsnü Dağlarca Yeni Adana’nın mücadelesini ‘’Yazı ayaklanıp çeteci oldu, Toroslarda gazete olup saldırganı susturdu..’’ sözleriyle anlatır.
CUMHURİYETİN GAZETESİ
Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyetin ilk yıllarının meşakkatli koşullarında vatan savunmasına katkıları ile basının gücünü ispat eden Yeni Adana dünya basın tarihinde de önemli bir yere sahiptir.
1965 yılında ‘’Dünya Basın Başarı Ödülü’’ ve 1996 yılında Türkiye Gazeteciler Cemiyetinin "Türkiye Basın Özgürlüğü Ödülü" ile taltif edilmiştir.
Kurucusu Ahmet Remzi Yüreğir’den sonra yayın hayatını el değiştirmeden kesintisiz şekilde sürdürmeyi başaran Yeni Adana Gazetesi halen oğullarından Çetin Remzi Yüreğir yönetiminde 104. yaşını idrak etmektedir’’
