Can UĞURATEŞ-Sırası Geldikçe


BÖLGESEL GELİŞMELERE KISA BİR DEĞERLENDİRME


Irak´ta yaşanan gelişmeler akıllarda soru işaretleri yaratmaya devam ederken, önemli bir gerçek apaçık ortada duruyor. Bölgesel güçlerin, birleşerek bölgede etkinliklerini artırma yönündeki gayretleri, buradaki oyunun bozulmasına ve kartların yeniden dağıtılmasına neden oldu. ABD´nin, gelişmelerin hemen öncesinde Türkiye ile olan ilişkilerini vize kriziyle germesi ve ardından ABD Büyükelçisinin, IŞİD´in 9,5 ay boyunca Türkiye´de eylem yapmadığını hatırlatması soru işaretleriyle gündeme otururken, sert müzakerelerle yapılan bölgesel gizli anlaşmaların, yenilenen ittifakların da sinyalini veriyordu.

IKBY tarafından yapılan ve Türkiye, İran, Suriye ve Irak tarafından sertlikle karşı çıkılan referandumun, 2. İsrail için bir deneme olduğu çok açıkken, bölge halkının sağduyulu davranışı ve bölge ülkelerinin tavizsiz duruşuyla, İran´ın ağırlıklı desteğindeki Irak Merkezi Hükümeti duruma müdahale ederek, Barzani Peşmergelerini sadece Kerkük´ten değil, 2014 sonrası kazanımlarının tamamından öteledi.

İran ve Türkiye´nin yaptırım kararları ve sert uygulamaları beklenirken, Türkiye, sadece hava sahasını kapatmakla yetinmişken, Ovaköy Sınır Kapısının açılarak, geçişlerin başlatılması gündeme geldi. Böylelikle, Barzani´nin sınır ticaretinden elde ettiği gelirin ortadan kaldırılması ve daha rahat bir ticari trafikle, Tel Afer´den başlayarak Sincar dahil Musul, Kerkük, Tuzhurmatu bölgelerinin daha rahat nefes alması hedeflendi. Ancak, küresel güçlerin önemli bir oyuncağı, halen, Kerkük´ten çıkışın istikametini belirleyerek, kendisine verilecek yeni görevleri ifa etmek için, bölgede sinsice beklemeye devam ediyor. PKK, Kerkük bölgesinden sürülmesinin ardından, kuvvetle muhtemel, kendini, daha önce güvende hissettiği ve çok iyi bildiği bir coğrafyaya atmaya çalışacak. Kerkük bölgesinde ve Sincar´da sıkışan PKK´nın, Erbile bağlı Barzan, Avaşin-Basyan, Zap bölgesine kayacağı değerlendiriliyor. Halen ağırlıklı olarak Soran ve Süleymaniye´ye bağlı Çemçemal bölgesinde bulunan PKK´nın, kış tertiplenmesini, yeniden Türkiye´yi hedefleyerek, sınırın hemen ötesinde yapmasını önlemek için, bu bölgelerde operasyonlar devam ediyor. Sınır ötesinden gelen şehit haberleri de bu değerlendirmeyi destekliyor. Ancak, TSK´nın mücadele stratejisi değişti ve kar, kış dinlemeden vuracak operasyonel gücüne eklenen teknolojisiyle, buna müsaade etmeyeceği de bir realite.

Ovaköy Sınır Kapısının açılması, bölgedeki Barzani hareketine önemli derecede ekonomik baskı sağlayacak ancak Sincar´daki PKK´nın oradan kaldırılması da gerekiyor. Buraya bir dipnot düşmek lazım: Ovaköy Kapısı bu günün aklı da değil, körfez harbi öncesi düşünülmüş ve çalışmaları başlatılmış bir proje. Neden bu güne kadar bekletildi, tüm sürecin sorgulanması gerekir.

Barzani´nin 2014 sınırlarına çekilmesiyle, gündemde olan, Ovaköy Sınır Kapısının açılması çalışmaları rahatlarken, yol güvenliğinin tesis edilmesi ve geçişlerinin rahatlatılmasının, bölge halkını memnun ettiği bir gerçek. Bu günlerde, Türkiye´nin Güneydoğu Anadolu bölgesinde yaşayan ve geçimini ağırlıklı olarak sınır ticaretinden sağlayanların yüzleri, son gelişmelerle gülmeye başladı. Bölgeden, ekonomik nedenlerle batıya göç edenler, dönüş planlarını yapmış, hazırlıklara başlamış görünüyor.

Gelişmeler yüzleri gülümsetirken, yeni bir bilgi yeniden beyinlere soru işaretlerini yerleştirdi. Rus petrol şirketi Rosneft, IKBY ile Kuzey Iraktaki 5 blokta petrol anlaşması imzaladı. Ticari üretimin 2021´de başlaması hedeflenirken, pilot üretimin 2018´de olacağı belirtiliyor. IKBY´nin ilk hamlede kazancı 400 milyon dolar. Rezervin 670 milyon varil olduğu değerlendiriliyor.

Yani Türkiye, İran ve Irak Merkezi Hükümetinin baskılarından bunalan ve yıkıma yönlenmiş bir görünüm çizmeye başlayan Barzani yönetimindeki IKBY, bir anda, Rusya tarafından elinden tutularak rahatlatıldı. Rusya´nın, uzun vadeli bir ticaret anlaşmasına IKBY ile imza atması, IKBY´nin, günümüz konjonktüründe oluşan sınırlarının daha fazla değişmeyeceği öngörüsünü ortaya çıkarıyor. Rusya, ?Ben buradayım.? dedi. Tıpkı, Afrin bölgesinde yaptığı gibi. Buradaki petrol hangi istikametten akacak ve güvenliği nasıl sağlanacak? Rusya, ya Türkiye üzerinden akışa devam garantisi aldı ya da planlardaki değişimle, Kuzey Suriye´deki oluşumla ilgili sürprizlere hazır olunmalı.    

Bir taraftan, düşünen beyinler, değişen dengelerle bölgesel güçlerin ayağa kalktığını ve bölünmelerin artık durdurulabileceğini ortaya atarken, yapılan bu hamle ile Rusya, Irak´ın, en az ikiye bölündüğünü göstermiş oldu.

Suriye gelişmeleri, Irak´ta yaşananların ardından gündemde eskisi kadar yer etmese de Türkiye´nin, İdlip harekâtıyla hedeflenen sonuçlar önemli. Üstelik yapılan siyasi söylemlerin açtığı gergin havada, Türkiye´nin gizli hedefleri olduğu, Rusya´ya rağmen Afrin´e bir harekât başlatılacağı ve Halep´in, Misak-ı Milli sınırları içinde olduğunun unutulmadığı gibi detaylar, kafaları karıştırıyor. Kerkük´teki PKK varlığı karşısında, Cumhurbaşkanının yeniden yaptığı, ?Bir gece ansızın gelebiliriz.? söylemi de bölgesel psikolojide artık önem kazanmaya başladı. 

Jeopolitik dengeler kafaları karıştırırken, bölgesel gelişmelerde oluşabilecek yeni sürprizlere hazır olunmalı.

YAZARLAR

  • Salı 15.1 ° / 9.5 ° Bölgesel düzensiz yağmur yağışlı
  • Çarşamba 19.1 ° / 9.6 ° Orta kuvvetli yağmurlu
  • Perşembe 16.4 ° / 10 ° Orta kuvvetli yağmurlu
  • BIST 100

    8828,70%-0,62
  • DOLAR

    32,29% 0,55
  • EURO

    35,19% 0,29
  • GRAM ALTIN

    2238,56% 0,53
  • Ç. ALTIN

    3895,90% 0,00