Bir ülke böyle yönetilir mi?
Nasıl yani? Diye sormanız doğal hakkınız. Örneğin bitişik ülkelerden biri, isim vermeyelim: Herhangi biri; ülkesinin tüm sanayisini yok etmiş, doğal kaynaklarının tümünü yabancılara peşkeş çekmiş, parasının ve dolayısıyla ekonomisinin değeri sürekli düşmekte, üstüne üstlük: İnanılmaz boyutta dış borcu var. İç politikasını, olmayan dış politikasıyla biçimlendiriyor. Bu nedenle sürekli olarak uzak, belki de muhayyel azgın cani çeteler tarafından yönetilen ülkeleri düşman ilan ederek gelecekte yapılacak seçimlere hazırlık yapıyorlar. Eveet, üstüne üstlük parlamentosu var kendilerine de Demokrat diyorlar! Herkese meydan okuyan bir de başkanları var.
Hiç kimse öküz altında buzağı aramaya kalkmasın kimseyi kastettiğim filan yok. Bir an düşünün istedim. Bu yüzden soruyu tekrar sorayım: Bir ülke böyle yönetilir mi? Hayır demek için zeka puanınızın (IQ) 150 filan olmasına gerek yok!
Franz Werfel adını hiç duymamış olabilirsiniz. İşte bu adını hiç duymadığınız adamın yolu günlerden bir gün Şam’a düşer. yanında sevgilisi vardır. Bir halı atölyesini gezerken çalışanlara gözleri takılır; dehşet dolu bakışları ve yüz ifadeleri olan çocuklardır bunlar. atölye sahibine “kim bunlar” diye sorarlar, o da “bunlar Osmanlı tehcirinden kurtulabilen Ermenilerin çocukları, bunları sokaklardan topladım” der. Werfel ,Ülkesine dönünce Fransız devlet kurumlarına başvurarak 1915 olaylarıyla ilgili belgeleri incelemek üzere izin ister. Bu izin verilir gerçekten çok büyük gayret ve çalışmayla binlerce resmi yazışma, birincil ve ikincil tanıklıklara hatta o yıllarda yaşayan bazı canlı tanıklarla konuşmalar yapar. İncelediği binlerce evrakın içinde tek tane Osmanlı belgesi yoktur! Sonra oturur masasının başına o ünlü “Musa Dağında Kırk Gün” adlı romanını yazar. Bu romanı yazmasının nedeninin o zaman sevgilisi sonra da eşi olan Alma Mahler’e, Şam’da o halı atölyesinde gördüğü çocuklara karşı bir vicdan borcu olduğunu yazar. Alma, ünlü besteci Güstav Mahler’in dul eşidir. Şam gezisine de teselli edilmek üzere gitmiştir. Kitap 1933 yılında Almanca olarak basıldı. İlk yıllarında Avrupa’da çok ilgi görmedi. Türk dışişlerinin müdahalesi ile Almanya devleti Kitabı yandan kaldırdı. Ancak kitap çoktan Yahudilerin başucundaki yerini almıştı bile… Fransa kitabın sınırlarından girmesini yasakladı.
Burada asıl ilginç olan; Werfel Ermeni değil Yahudi! O yılların birçok Türk yazarı da konuya bu açıdan yaklaşarak şaşkınlıklarını gizlememişlerdir. Türkiye’ye karşı kurulmuş bir Yahudi-Ermeni kumpasından, Ermenilerin bu kitabı parayla bir Yahudi’ye yazdırttıkları anlamında makaleler döşenmişlerdir. Şimdi biliyoruz ki, Werfel’i romanı yazmaya götüren sadece Şam’daki Ermeni yetimlerine duyduğu şefkat ve borçluluk duygusu değildi. Musa Dağ’da Kırk Gün bir anlamda, Werfel’in adım adım geldiğini hissettiği Yahudi Soykırımı’nı önlemek için attığı umutsuz bir çığlıktı. Nitekim romanda Avrupalı Yahudilerin yaşadıklarını sembolize eden olaylar vardı. Romanı okuyan 200 kadar Yahudi Musa Dağ’ı ziyaret etmişlerdi. Werfel’in romanı epey ses çıkarmasına rağmen Alman halkı da tarihten ders almayarak Nazizm’i iktidara taşıyacaktı.
Şimdi bazılarınızın merakını giderelim: Kitap Osmanlı İmparatorluğu Hükümetinin 24 Nisan 1915 tarihli aldığı bir kararla önde gelen Ermeni, Taşnak, Hınçak ve Ramgavar partilerinin önde gelen 235 yöneticisinin tutuklanmasıyla başlayan ve 27 mayıs 1915 tarihli yasayla resmi olarak “savaş içinde olan devletin cephe güvenliğini sağlamak üzere cepheye yakın bölgelerde bulunan yerleşik kişilerden ihanete uygun vasıfta olanların imparatorluğun herhangi bir yerine sürgüne gönderilmesi” kararı alınmıştır. İşte bu kanun çıkarılınca Samandağı yöresinde yedi köy halkı yakınlarındaki Musa Dağına çıkarak isyan etmişlerdir.
Kitap bu isyanın öyküsü… Bu öykünün bir de sinemaya uyarlanması öyküsü var ki; işte diplomasi ve devlet olma dediğimiz kavramların somut öyküsü orada.
Fazla uzatmayayım kalanı gelecek yazıya….
