Fırtınalardan sözcük sağarım
emziririm erdemin ak ışığıyla
ötelerde bekler sabah
günün kirli kusmuğundan yıkanacak insanı.(s.5)
Berrin Taş’ın, bölüm adlarının bütünleştiği “Değerler Kitabı-Güzele Şarkı” adlı şiir kitabında, şiir dilini, çizgisini kendine özgü farklı bir dil ve sesle netleştirdiği görülüyor… Olumlu şiir poetikasındaki kazanımlarını üç şiir kitabıyla ortaya koyan Taş; yapıtlarıyla kendine özgü olumlu izler bırakmış… Yalın, duru, içten, yer yer imge ve anlam kırılmalarıyla örülen şiirleriyle değer kazanan “Değerler Kitabı…”, biçim ve içerik olarak örtüşüp, adıyla buluşan katmansal değerler taşırken; “…/yine de saklamalıyım/göğsünde kanayan/kırmızı gülü” (s.7) sakınmasıyla temkinin elden bırakılmayıp; “Yaranı gizle/açık arar/insan dediğin/ayağın sürçtü mü/bundan kendine/övünç payı çıkarır” dizeleriyle de “Düşenin dostu olmaz”lığın şiire özgü farklı versiyonunu uyarıya dönüştürür. Nevzat Çelik’in yedi yapıtını okumanın ardından, dip notundaki, “Düşmüşe vurulmaz/derdi annem” gibi rastlanılan kardeş duyarlıklı dizelerin daha ağır bir alternatifi olarak, ”yok sayılmak/dokunur her insana” vurgulamasıyla sonlanan “Sıfır” adlı şiirinde, “düşmüşe/en büyük ceza/onu görmemektir/karşılaştığında bakışlarınız/işitmemektir/boşlukta yankılanan sesini” (s.14) dizeleriyle sürerken; hiçliğe kurban giden ezikliğin içtenlik yansıtan saklılarıyla, onurlu, insancıl duruşun portresi de hayat ve toplum gerçekçiliği olarak görselliğinize şiir olarak çizilir.
Berrin Taş, şiirinin tarihini insan ve yaşamsız tutmazken; aşk, acı, hüzün, etik değerler gibi yaşamsal gereksinimlilik taşıyan olguları eleştirellikle güçlendirerek, doğayı poetik atmosferine bir ressam özeniyle yerleştirir… “sabah/yeniler kendini/geceye hazırlar/yorgun tarihini”(s.12) dizeleriyle bilimselliliği natüralist bir edayla verirken de; “Geceye ne söyler/kırpılmış güneş” (Yarım-s.10) saflığının içsel bir fonu gibi algıladığı doğanın tarihini de gizemli sözcüklerde arama naifliğinin ardına düşer.
Kısa, anlamlı şiirlerinde tarz yönü ve görsellikle daha net algılanan, bir ucuyla, Gemlik yolundaki Orhan Veli’yi, diğer ucuyla da Japon Akiu’sunu anımsatan, ‘akılcı çağdaş beyitler’ diyebileceğimiz, ses olgusunu bertaraf eden şiirler de görülür… “Yol” ve “Taş” sözcüklerinin çekim merkezindeki çağrışımlarla, kinayeci tavrın öznesine yerleştiği benliğin tekilden tümele uzanan açılım yazınsallığıyla göndermeler yapan ikilikler deki en başat olgunun etik değerler olduğu da görülür.
Hep yoldayım/yorulmayı unuttum (Yolcu-s.15); Taş taşımasan da yorulursun/avucunu açma gelen geçene (Dilenci-S.24)
Direncini, inancını, insancıl sevgi ve saygısını şiire çevirmenin formülünü, “Neleri saklıyorum bir bilsen/taş bağladım/sokağa açılan kapılarıma/demir bir leblebi dolanıyor/şiir evimde/..” (Leblebi-s.13) dizeleriyle saklısının adreslerinde ele veren, özeline düşkünlüğün ketüm yinelenmesine de bir anlamda değinen şair; bir simyacı erdemiyle sürdürdüğü şiiri hakkında ipuçları da verir…
İçerikteki önceliklerini de yeniden vurgulama gereksinimi duyan Taş, onurlu ve insancıl olarak dik durmanın hesabını dirençle yaparken; “Şişirilmiş balon değilim/sabahın güzelliğini sömürmeye gelmedim/…//İnsanım ben/…/yüceltilmiş gelecekte/çiçek açmaktır dizelerim/ yarına koşuyorum acıtan sözcüklerle” dizeleriyle tercihini insandan yana kullanır. “insanım ben/…”; “…/yetinemem ekmek kırıntılı bayat mutluluklarla/ödevim ulaşmaktır yücenin ıssız güzelliğine/yalnızlık kutsallaşır bu bitimsiz yolda/ses verir dağlar taşlar açılır gizli kapıları erdemin” dizeleriyle insan olma olgusuna dikkat çeker “Yücenin Issız Güzelliği” adlı şiirinde. .
hayatı çalınmış kadın
ben de dinler yaralanmış benliğinin ezgisini
acı ağacın gölgesine sığınır da karanlık gölgesinde
bilmez rüzgâr nereye sürükler
boş bir çuval gibi devinen gövdesini (s.29)
Kendi örseleneşine yaktığı ağıtların duygularına da çevirmen olmasını dileyen ozan, kendi güzeline şarkı yazmanın da sanki itirafında bulunurken; “Yücenin Issız Güzelliği”ne varmanın şiirsel doyumunda biraz da, yıpratılmışlığındaki duyarlılığın tatminini de ortak etmek ister “hayatı çalınmış kadınlara yüreğini açarken”
Su, güneş, ışık, emek, insan izleklerinin yörüngesinde dönen şiirin; “Karanlığa gömülen cıvıltılar/yeniden soluyabilir mi/sabahın taze aydınlığını” (s.31) gibi dizelerde zaman zaman düşülen umutsuzluğa gönderme yapıp; erdem, insancıl, direnç gibi başat izleklerle şiirini oluştururken; kaygıya rağmen, erdemliliğin fotoğrafını içtenlikle çizer: Gördüm sonsuz karanlıktı gece uyuyordu. Titreyen korku habire vuruyordu kıvranan göğüme (s. 30)
İhanet, değer, direnç gibi temel olgu özelliğindeki sözcüklerin sınırını çizdiği etik yapıda; “Demirden terden ve çelikten yapılmıştır gövdem/ihanetin örümcek ağları kuşattığında dört bir yanımı/yıkılmam/deler geçerim/…” (s.32) dizelerinin kararlılığı göze çarparken; “ihanet pusuda bekleyen zehirli bir çiçektir/emeğin körpe fidanını kırar parçalar/…” (s.33) dizeleriyle de, yoz yaşamdaki etik değersizlik vurgulanır.
“Çocukluğunu ‘dıgıl dıgıl’ alıp giden”, içindeki çocuğun muştu aradığı şiirinin (Dıgıl Dıgıl-s.17) başı çektiği tinsel özgürlükte “Dıgıl Dıgıl”a (s.13) takılır: Yitikliğinin öznel sızlanmalarını kendi içselliğindeki ironinin çarkında öğütür. Saf, naifsi bir çocuksu dille söylemleştirdiği “Yeniden Başlayabilir miyim” adlı sorgulayıcı tavrıyla da, “ses ver” diyen şair, yine o inanç ve direnişiyle, “…/ezilmiş yaprağını ömrünün/toz bulutunda yitirdiği/…” bir yoksunluğun toz bulutu hayıflanmasında görülür: Aşk
hangi kapının ardındaydı da ben bulamadım avuçlarımdan kayıp gitti dokunduğum ışıltılı sabahlar
emek mi vermedim
onarmadık mı ağrıyan yaraları
sevmedim mi yalansız (s.37)
Ama bir umut her zaman için vardır… Tereddütlerin tınısındaki o umutla içinin “dıgıl dıgılına” sorar:”söyle/yeniden başlayabilir miyim/kırılıp dökülen papatyalar/sevinç verebilir mi/ilkyazın coşkusuyla” (s.36) Sonra da hüzünlü bir gönül öyküsünün koylarına buruklukla çekilir:“sonunda/yazgımızı bağladın birbirine/ekledin/benim amansız yazgıma/senin umarsız çığlığını” (s.222)
“ihanet yalakanın uygun adımlarında saklıdır”(s.33) dizeleriyle de insancıl/toplumsal kökenli etik değerlerin bir yüzüne ışık tutarken, farklı imgesel tatlar çağrıştıran şair, sürdürdüğü eleştirelliğe, günün sorumsuz/duyarsız insanını da ekler “Seyirci Benlik” adlı şiirinde. Sonrasında ise gündeme getirdiği daha somut, güncel ve net bir eleştirelliği şiiriyle not düşer…
Yağmur yağınca su alır şişer
hantallaşır narin gövdesi
adımları ufalır yürüyemez kısa yolları
bireyciliğin çukurunda eşelenir kapitalizmin insanı
tv karşısında caka satar seyirci benliği
***
doğadan kopmak böler parçalar insanı (Seyirci Benlik-s.25)
Bir geliş, pir geliş Zile’den. 33 yıl olmuş dönmeyeli… “Kelebek Şairleri” anılmalı o yıllarda yazılıp, Ümit Yaşar Oğuzcan’ın süzgecinden geçen şiir ve küçük denemelerde Sezar’ın kulaklarını çınlattığımız, Zile kalesindeki “Veni, Vidi, Vici” taş yazıtları duruyor mu hâlâ bilmem… Mağrur Sezar, “Geldim/Gördüm/Yendim” sözcükleriyle zaferini ilan ederek, ‘tarihe not düşerken’ nerden bilebilirdi ki, onlarca yüzyıl sonra da olsa, ’Silivri dolaylarından yanıt veren bir ozanın ‘derin duyarlıklı’ dizelerinde tarihe bir de insancıl not düşüleceğini.
GELDİM GÖRDÜM KALDIM
-M.Balbay’a
Geldim
yaşamanın kıyısna
gözyaşlarını
geleceğe akıtanların yanına
gördüm
babasının sesini öpmek işsteyen çocuğu
cam kıırklarından sarılmaya çalışan saflığı
sevgiyle çatışan kimsesizliğini insanın.
kaldım
yaşamanın kıyısında
gözyaşlarını
geleceğe akıtanların yanında. (s.35)
Berrin taş
*(Değerler Kitabı-Güzele Şarkı/İnsancıl Yayınları/Aralık 2011/40 sayfa)
*(İnsancıl dergisi/sayı:327/Ekim 2017/80 sayfa)
