Geleneksel bakış açısıyla Avrupalıların Doğuyu ve Uzakdoğu’yu fethettiği aynı anda tüm Dünyanın bozulma ve acıdan kurtarılıp modernitenin parlak ışığına ulaştırıldığı kapitalizmin izlerine teslim olduğu yolundadır. Buna göre Dünya tarihinin ilerlemeci hikâyesini Batı’nın yükselişi ve zaferiyle birleştirmek çoğumuz için doğaldır. Bu geleneksel görüş “Avrupamerkezci” olarak adlandırılır. Bunun temelinde Batının hem geçmişte hem de günümüzde ilerlemeci dünya tarihinin merkezini işgal etmeyi hak ettiği düşüncesi yatıyor. Hristiyanların politik ve ekonomik hegemonyaları sürüp gidiyor. Çağdaşlık olgusu Avrupa tarihinin gelişmesi içinde tanımlanmıştır. Bilim ve teknoloji son üç yüz yılda Avrupa’yı Dünya egemeni yapmıştır. Dünya tarihi Avrupalıların zaferi ile biten tarih olarak yazılmıştır. Bütün Dünyaya bunu kabul ettirmişlerdir. Çünkü tarihi kaynakları da herkesten çok Avrupalı tarihçiler incelemiştir. Bilim, sanat, felsefe, teknoloji Avrupa birikimi üzerine oturuyor. Bu durum onların kendilerini, bizim de onları haklı görmemizi kolaylaştırıyor.
Gerçek nedir? Bu sorunun yanıtını vermeye çalışalım.
İngiliz Profesör Martin Bernal (1937-2013) 1987 de basılan Black Athena, I (Kara Athena, I) adlı eserinde “Avrupa merkezci tarih oluşumu, nesnellikten uzak ideolojik bir algı olduğu savı etrafında şekillenmiştir” demektedir. Bernal eserinde, birtakım tarihsel düzeltmeler öngörmektedir ve bu modeli “Düzeltilmiş Eski Çağ Modeli” olarak adlandırmaktadır. Bernal, Antik Yunan ve dolayısıyla Batı Medeniyetinin kültürel kökeninin Antik Mısır ve Fenike kültürlerine dayandığı varsayımını ortaya koyar. Batı medeniyetinin kökeninin Avrupa'daki 18. ve 19. yüzyıl ideolojik akımlarının etkisinde, bilimsel nesnellikten uzak olarak üretildiğini ve özgün Avrupa medeniyetinin beşiği Yunanistan sloganının lanse edildiğini savunur. İdeolojik ve ırkçı öğelere sahip tarih yazımına göre Avrupa, Yunanistan ve Ariler dışında kalan Afrika ve Asya’lı köklerin Yunan kültüründeki büyük etkisinin Batılı tarihçiler tarafından bilinçli bir şekilde görmezden gelinip yadsındığını ve zamanla silindiğini savunur. Martin Bernal’ın bu eseri Batı bilimi için yıkıcı bir etki yarattı. Önce bilim için nesnellikten çok, ideolojinin önde olduğunu gösterdi. Sonra, Batının kurguladığı tarihin ne kadar tek yanlı olduğunu ortaya çıkardı. Batı, tarihi işine geldiği gibi yorumluyordu ve daha kötüsü kendi yorumunu nesnel bir bilim olarak ileri sürüyordu. Bernal eserinde, Batının duygusal kırılmalarının büyüyen dalgalar halinde Dünya tarihinin duvarlarını dövdüğünü, giderek onu şekillendirdiğini ortaya çıkararak bir kibri yıktı. Benzer biçimde İngiliz Profesör John M. Hobson (1962--)ın 2004 te yazdığı “The Eastern Origins of Western Civilization” adlı eserinde (500-1800) tarihleri arasında batıdan daha gelişmiş olan) Doğunun modern batı medeniyetinin yükselişini mümkün kılan önemli bir rol oynadığını iddia ediyor. Bu durum, yani doğu, batının yükselişini iki ana yöntemle sağlamıştır.
- Yayılma(asimilasyon)
- Kendine mal etme.
1)Önce doğulular küresel bir ekonomi ve iletişim ağı yarattılar ve MS 500 tarihinden sonra, Doğunun daha ileri “ kaynak değerleri” oryantal küreselleşme denilen şey sayesinde sonradan asimile olacakları Batıya yayıldı.
2)1492 den sonraki Batı emperyalizmi, Batının yükselmesi için Doğuya ait düşünceler, teknoloji ve kurumlar gibi ekonomik kaynakların sömürülerek tümünü kendine mal etmesi yolunda Avrupalılara önayak oldu
Kısaca Batı kendi gelişiminde Doğunun yardımı olmaksızın özerk olarak öncü değildi. Doğunun katkıları olmaksızın bu yükseliş olası değildi. Doğu, Dünyanın tarihsel gelişim hikayesi içinde Batının gücüne tahammül eden ya da bir kurban olduğu kadar pasif bir seyircidir ve ilerlemede Dünya tarihinin dışında tutulabilir düşüncesi doğru değildir. Batının yükselişine ait çarpıtılmış görüşlerin doğru olmadığını ve Doğunun taşralı bir takipçi olmadığını söylemek istiyoruz..
Dostça kalın…..
(Devam edecek)
