Prof. Dr. Süleyman BOZDEMİR


ATATÜRK’ÜN DEVRİMCİ MİLLİ EĞİTİM BAKANI MUSTAFA NECATİ’YE BÜYÜK SAYGISIZLIK


                Son bir haftadır Atatürk’ün devrimci Milli Eğitim Bakanı, Kurtuluş Savaşı kahramanı;  aydınlanmacı, bilimsel, ulusal eğitime geçişin öncüsü Mustafa Necati’nin yaşadığı,  Ankara Mithatpaşa Caddesi üzerindeki evi “Nuri Pakdil Edebiyat Müzesi” yapıldığıyla ilgili haberler üzerine kamuoyunda şiddetli protestolar yapılmaktadır. Bu konuda yazılar yazılmaktadır. Bilindiği gibi; bu ev,  Hüseyin Çelik’in bakanlığı döneminde de kuru fasulyeci yapılmak istenmiş, bunun üzerine, başta CHP milletvekili Mustafa Gazalcı olmak üzere çeşitli öğretmen örgütlerinin tepkisi sonucunda bundan vazgeçilmişti.

            Ev, TBMM’ye tahsis ediliyor ve Mustafa Necati’nin adı ve tabelası da eve asılıyor. Ancak yıkıcı tavır sinsice sürdürülmeye devam ediliyor. Gençliğinde MTTB Başkanlığı yaptığı dönemden başlayarak Cumhuriyet devrimlerine ve Atatürk’e hep karşı olduğu bilinen İsmail Kahraman, TBMM başkanlığı döneminde evi Sultan II. Abdülhamit Han ve Dönemi sergisine açıyor. Nihayet bugünlerde Mustafa Necati’nin evinde ismi silinip, Necip Fazıl ödülü sahibi ve Atatürk’e “firavun” diyen siyasi İslamcı Nuri Pakdil’in adı konuyor. AKP iktidarı bir kez daha göstermiştir ki, Cumhuriyet değerlerini ve sevdalılarını yok etme düşüncesinde vazgeçmek istemektedir. Ne yaparsa yapsınlar,  Mustafa Necati adını bu milletin kalbinden kimse silemez. Yeni Kuşak Köy Enstitüsü Derneği Adana Şubesi olarak bu uygulamayı kınıyoruz.

            Onu milletimizin kalbinden ve eğitim tarihimizden neden silemezsiniz?  Mustafa Necati’yi anlatınca bunu daha iyi göreceksiniz.

            Eğitim Tarihimizin Mustafa Necati Dönemi (1925-1929)

26 Aralık 1925’te Milli Eğitim Bakanı olan Mustafa Necati, göreve geldikten hemen sonra eğitimcileri toplar; yabancı uzmanların raporlarını inceletir. Türk Milli Eğitiminin 10 yıllık gelişimini öngören 43 maddelik bir “ Maarif Teşkilatı Hakkında Rapor” hazırlatır.

Bu raporda zamanına göre çok önemli saptamalar vardır:

Okul ile hayat arasındaki Çin Seddi’nin kaldırılması, Tarımsal çevrelerde çiftlik okullarının kurulması, Öğretmen yetiştirme ve okulların hayata bağlanması, Ülkenin gerçek iş okuluna gereksinimi olduğu, Öğretmen-halk iş birliği kurulması, Eğitim sisteminde kökten bir reform yapılması, Kızların eğitimine el atılması, Üretici eğitime yer ve önem vermek gerektiği, Okul yaşamının çevrenin gereksinimine göre düzenlenmesi, Politeknik okula gereksinim olduğu, Kız ve erkek çocuklara birlikte eğitim verme zorunluğu.

1926 yılında 789 sayılı “ Maarif Teşkilatına Dair Kanun” çıkarılır. Bu yasaya bağlı olarak “Talim Terbiye Dairesi, Program Geliştirme Dairesi,  İlköğretim Dairesi, Ortaöğretim Dairesi, Yükseköğretim Dairesi, Türk Anıtları Dairesi, Sicil ve İstatistik Dairesi, Dil Kurulu” kurulur.

Cumhuriyetin unutulmaz, öldüğünde Atatürk’ün ardından ağladığı, devrimci Milli Eğitim Bakanlarından Mustafa Necati’nin üç yılı aşan bakanlığında birçok işler yapılır.

Yeni anlayışla 1926 ilköğretim programı hazırlandı, Yeni öğretmen okulları açıldı, Karma eğitime (kız erkek bir arada) geçildi, Alınan önlemlerle öğretmenlik mesleği toplumda saygın duruma getirildi, Arap alfabesi yerine 1928’de yeni Türk alfabesi kabul edildi, Aynı yıl abece ile okuma yazma seferberliği için Millet Mektepleri hayata geçirildi.

1 Ocak 1929 tarihinde Mustafa Necati’yi kaybediyoruz. Mustafa Necati’nin erken ölümüyle eğitim alanındaki reformlar bir süre duraklar. Mustafa Necati çok kısa süren ömrü boyunca hep Gazi Mustafa Kemal’i örnek almış, laik, demokrat bir halk devrimcisiydi.

Mustafa Necati bakanlığı döneminde millî eğitimi laik ve çağdaş yolda ilerleterek öğretmenleri geliştirmek için kurslar açmış, yurt dışından uzmanlar getirtmiştir. Amerika’dan ünlü eğitimci John Dewey’i, Almanya’dan Alferd Kühne’yi,  Belçika’dan Omar Buyse’yi Türkiye’ye getirterek inceleme yaptırmış, eğitimin öğretimin haritasını çıkartmıştır. Öğretmenlerin meslekî bilgilerini artırmaları için Terbiye dergisi çıkartmıştır. Karma eğitim ve harf devrimi onun zamanında hayata geçmiştir.

Dünyadaki eğitimi izlemek ve eğitimi geliştirmek için “Gazi Orta Öğretmen Okulu” ve “Eğitim Enstitüsünü” kurdurmuştur. Bu kurum bütün eğitim sorunlarının bir inceme ve araştırma merkezi olacaktı. Burada yapılacak araştırma ve incelemelerin sonuçları, Talim ve Terbiye Dairesi’nden geçtikten sonra her dereceli eğitim kurumlarında uygulanacak, özellikle pedagoji bölümü bu araştırmaların merkezi olacaktı. Gazi Eğitim Enstitüsü o günlerde Türkiye’nin en önem verdiği bir kurumdu. En değerli öğretmenler burada çalışıyordu. Avrupa’da öğrenimini tamamlayan gençler önce buraya, sonra Ankara’da yeni açılan Ankara Üniversitesi’nin fakültelerine atanıyorlardı(Hürrem Arman). Öte yandan üstün zekâlı çocukların yeteneklerini geliştirmek için de 1925 yılında 1416 Sayılı yasa çıkarılarak özel eğitim almaları için yut dışına gönderilmelerinin yolu açılmıştır.

Mustafa Necati bir hukukçudur. İzmir’de avukatlığa başlamıştır. Bir yandan da İzmir Kız Öğretmen Okulu’nda derslere girmiş, eğitimci arkadaşı Vasıf Çınar ile Şark Lisesi adlı okulu kurmuş ve müdürlük yapmıştır. Çok zor koşullar altında gerçekleştirilen ve utku ile sonuçlandırılan Kurtuluş Savaş’ında yedek subay olarak görev yapmıştır. Sonrasında TBMM’de siyaset,  hukuk, eğitim, kültür alanlarında çağdaşlığa yönelik kararlarda Mustafa Kemal’in en çok güvendiği devrimcilerden biri olmuştur.

Mustafa Necati, eğitimde başarıya ilkokulu esas alarak, yaygınlaştırarak ulaşacağı kanaatindeydi. Aksi takdirde üst öğretim kurumlarına giden öğrenci sayısı azalacak; yetişmiş insan gücüne erişilemeyecekti. Her yıl 3 bin kişi olmak kaydıyla on yılda 30 bin öğretmen yetiştirmeyi hedef almıştır. Köy sayısının 40 bin dolayında olduğunu düşünülürse 10 yılda öğretmensiz köy bırakılmayacaktı. Mustafa Necati amacını şöyle açıklıyordu: “Memlekette, mektep bulamayan bir çocuk bırakmayacağım.”

YAZARLAR

  • Cuma 24.9 ° / 14.2 ° Güneşli
  • Cumartesi 28.3 ° / 15.1 ° Güneşli
  • Pazar 28.3 ° / 15.7 ° Güneşli
  • BIST 100

    9079,97%3,10
  • DOLAR

    32,35% 0,15
  • EURO

    34,93% -0,09
  • GRAM ALTIN

    2322,96% 0,18
  • Ç. ALTIN

    3843,45% 0,00