Yüzyılın küresel salgını, önüne hangi sistem çıkarsa çıksın yeryüzünü silip süpürmeye devam ederken bilinen değerleri, yerleşik düzenleri adeta dayanıklılık testine tabi tutmaktadır.
Pandeminin ne zaman üstesinden gelinebileceği, yeni dalgalarla kendisini tekrar edip etmeyeceğini anlamak için zaman henüz erken olsa da şimdiden varılan ortak anlayış artık hiçbir şeyin eskisi gibi olamayacağıdır.
Tarihteki diğer pandemiler gibi korona da yerküremizde tahminlerin ötesinde iz bırakacak değişimlere yol açmaktadır.
***
Bireyden çevreye yayılıp toplumsallaşan değişim refleksinin mevcut yönetim ve siyasi yapılanmaları da etkisi altına alma olasılığı dışlanamaz.
Salgınla mücadele sürecinin bir gerçeği de bilinen tüm sistemlerin ‘kendi derdine’ düşmesi, devlet çarklarının organize olup, kamuoyuna şefaf şekilde güven verememesidir. Sonuçları insanlık sorunları yaratan, yeteneksiz yönetim süreçleri, küresel siyasi ve ekonomik düzenin bekasını da yakından ilgilendirecektir.
Hükümetler, kurumların organize olamadığı, güvensizlik yarattığı telkin edememiştir
İnsanlığın, yok olma çaresizliği yaşadığı bu düzenin hiçbir şey olmamış gibi devam etmesini kabul edemeyeceği, koşullar değiştiğinde refleks olarak öncelikle kendisini, toplumsal bekasını güvencede hissedeceği sosyal devlet yönetimlerine itibar edeceği açıktır. Ancak yeni koşullarda, sosyal devlet kavramının da bilinen anlamlarının dışına taşarak, rejimine, coğrafyasına bakılmaksızın daha kapsayıcı bir mecraya evrilmesi de beklenmelidir.
***
Korona koşulları, uluslararası topluma ‘aynı gemide’ olduğumuz gerçeğini hatırlatarak, işbirliği ve dayanışma duygularını öne çıkarmıştır. Ortak düşman, mağduriyet ve korku içindeki kitlelerin duygudaşlık bağlarını kuvvetlendirmiştir.
Aynı duyguların devletler, siyasetçiler arasında var olduğunu söylemek güçtür. Salgının ilk günlerinden itibaren koronayla mücadelede daha önde oldukları yönünde rekabete girmiş, diğerlerini ihmalkarlık, yanlış yapmakla ve işbirliğinden kaçınmakla suçlamıştır.
***
Salgının dozu yükseldikçe ülkeler arasında istatistik, ilaç, aşı, maske edinme entrikaları daha görünür olmuştur.
Almanya, İngiltere, Çin ve Avustralya aşı geliştirme yolunda mesafe katettiklerini reklam ederken, ABD Başkanı Trump’ın Alman firmalarının test aşamasındaki buluşlarını kendi adına satın alma girişimi de duyulmuştur.
İlaç endüstrisinin devlerine sahip bazı ülkeler etik olmayan yollara başvurmuş, aşıyı ilk bulma rekabeti içinde Afrika halkları üzerinde kontrolsüz, izinsiz testlere başlamıştır.
***
Sağlık sistemlerinin ve ileri uzay çağı tıbbi olanaklarının korona küresel salgını karşısında etkisiz kalması başka bir hayalkırıklığını oluşturmuştur.
Bilim insanları ve sağlık çalışanları gerek aralarındaki dayanışma gerekse özverili hizmetleri ile uluslararası arenada büyük itibar kazanırken modern tıp ve teknolojinin acizliği soru işaretleri yaratmıştır.
Başta Dünya Sağlık Örgütü (WHO), kriz karşısındaki yanılgı ve hataları nedeniyle ciddi şekilde sorgulanır hale gelmiştir. Korona salgının pandemi olup olmadığına ilişkin tereddütlü kararlar, maske kullanımı konusunda güven telkin etmeyen yönlendirmeler uluslararası mücadele enerjisini düşürmüştür.
Nitekim birçok ülke WHO yapılanmasını eleştirirken, Başkan Trump örgütü beceriksizlikle, Çin’le işbirliği yapmakla suçlayarak, örgüte maddi katkıyı durdurabileceğini tehditvari şekilde ilan etmiştir.
***
Öte yandan korona virüsüne yönelik komplo teorileri bilim çevrelerince reddedilmektedir. Virüsün bir siyasi, ekonomik silah gibi kullanılmak üzere labaratuarda üretildiği, belirli ırk veya siyasi otoriteleri yıkmak için saçıldığı yönündeki iddialar temelsiz görünmektedir.
Pandemi, herhangi bir sınır veya engel tanımadan tüm coğrafyalarda millet, din, renk, ırk ayrımı gözetmeden tahribat yaratmaktadır.
Bilim insanları ve sağlık çalışanları aralarındaki dayanışma ve özverili hizmet etiği açısından uluslararası arenada büyük itibar kazanırken ülkeler arası işbirliği noksanlığı ve modern tıbbın acizliği hayalkırıklığı yaratmıştır.
Artık hiçbir şeyin eskisi gibi olamayacağının anlaşıldığı küresel değişim süreci sonunda, mevcut siyasi otoritelerin ne kadar ayakta kalabileceği ve ihmalkar, yeteneksiz yöneticilerin ne ölçüde affedileceğini yeni dönem zamanları gösterecektir.
