İlhan ALPER


DOĞUDAN BATIYA RÖNESANS 4-KAŞŞGARLI MAHMUT´TAN MUALLİM RIFAT´A


İlhan Alper

            Dil, Türkçe, sanat, bilim derinlikli irdelememiz sanırım bir-iki sayı daha sürecek. 2-3 sayı da kısaca bitmedi yani bu kez? Geçen hafta Kaşgarlı Mahmut deyip nokta koymuştuk?

            Kaşgarlı Mahmut, 1072-1075 yılları arasında güzel bir duyarlılık ve derinlik taşıyan ünlü yapıtı ?Divanü Lügat-it Türk?ü yazdıktan sonra Bağdat Halifesi´ne de sunmuş.                                                                                                                               ?Divanü Lügat-it Türk?ün aslı da bulunamamış, yazar, muhtemelen Moğol çapulculuğu sırasında kaybolmuş olabileceğini düşünüyor.  Daha sonra, 1. Dünya Savaşı sırasında maliyeci Ali Emiri tarafından İstanbul´daki bir sahafta bulunuyor. Bu da, aslı değil de, Muhammed Ebül Fettah tarafından 13.yy.da kopya edilen ve halen İstanbul´da Millet Kütüphanesi´nde camekan içinde sergilenen kopyası oluyor.

            Ali Emiri Efendi bulduğu bu kitabın olağanüstü olduğunu fark edip, incelemesi ve tercüme etmesi için çok güvendiği Kilisli Muallim Rıfat´a teslim ediyor.

            Kilisli Muallim Rıfat alanında deneyim kazanmış. Yaptığı ilk çeviri değil. Daha önce de Katip Çelebi´nin ?Keşfizzünun?u çevirdiğinden dolayı kitabın adını bilmekteymiş. Dağınık sayfaları toparlayıp, açıklamalar ekleyerek basıma hazır ediyor sonuçta. Kitabın basılmasına ?İttihat ve Terakki? de destek veriyor ve ?Divanü Lügat-it Türk? üç cilt halinde basılıyor ve Türkoloji dünyasında da çok ses getiriyor.

            Muallim, eseri Arapça´dan Türkiye Türkçesine de çevirmiş.. 22 defter halindeki bu çeviri mütareke döneminde Maarif Nezareti tarafından 120 lira telif hakkı ödenerek satın alınmış ve İstanbul Darülfünun´unun kütüphanesine teslim edilmiş.          

            Cumhuriyet döneminde ise Atatürk hakkında övgüler duyduğu bu kitabın yeni harflerle yeniden tekrar basılmasını istediği için, Çankaya köşküne gönderilen 22 adet tercüme defteri nasıl olmuşsa kaybolmuş.

Daha sonra, Kilisli Muallim Rıfat´tan çeviriyi tekrar yapması istenmişse de, teklif edilen ücret az olunca Kilisli´nin incinip reddettiği söyleniyor. Bunun üzerine Prof. Besim Atalay çeviriyi yapsa da, Divanın ?Kilisli baskısı? tercih ediliyor. 

Yazar burda, Prof. Besim Atalay´ın Tarsus cephesinde görevliyken Kuvvayı Milliye´yi örgütlediği için Atatürk´ün gözünde çok itibarlı olabileceğini düşünse de; ?yazar Samim Kocagöz, Türk Dil Kurumu´nun sevgili hocası Muallim Rifat´a haksızlık yapıldığını belirtiyor.

İşte böyle ilginç tarihi gerçekler?

Sürdüreceğiz konuya eğilmeyi..

*Kaynak:Nazan Sezgin/Ufuk Ötesi Dergisi)     

*(21.09.2015)

YAZARLAR

  • Salı 15.1 ° / 9.5 ° Bölgesel düzensiz yağmur yağışlı
  • Çarşamba 19.1 ° / 9.6 ° Orta kuvvetli yağmurlu
  • Perşembe 16.4 ° / 10 ° Orta kuvvetli yağmurlu
  • BIST 100

    8718,11%-1,25
  • DOLAR

    32,33% 0,16
  • EURO

    35,17% -0,02
  • GRAM ALTIN

    2243,92% 0,03
  • Ç. ALTIN

    3950,05% 0,00