Araştırmacı yazar Osman Bahadır Anlatıyor 1 :
Bilim insani ve siyasetçi Erdal İnönü, 12 Eylül 1980´den sonra siyasi yaşama katıldığında genel olarak sosyal demokrat bir çizgi izliyordu. Fakat siyasi yaşamda aktif olduğu yıllarda siyaset teorisi bakımından kendisine özgü diyebileceğimiz görüşler geliştirmemişti. Ancak bu durum yaşamının son yıllarında değişti.
Erdal İnönü gerek bilim yaşamı gerekse siyaset yaşamı yıllarında bilim tarihine de büyük önem veriyordu. Ancak bilim ve siyasetin yoğun gündemi, bilim tarihiyle ilgili daha kapsamlı çalışmalar yapmasını engelliyordu. Aktif siyasi yaşamdan çekildikten sonra bilim tarihiyle çok daha yoğun bir biçimde ilgilendi. Bilim tarihi konusundaki bu çalışmaları daha sonra onun yeni bir siyasi bakış açısı geliştirmesine yol açtı. Erdal İnönü, bu yeni siyasi bakış açısını çeşitli ortamlarda dile getirdi. Erdal İnönü´nün ölümünden 15 yıl ve 4 yıl önce yaptığı iki konuşma, siyasi çizgisindeki gelişmeleri ve düşüncelerindeki sistematikleşmeyi göstermesi bakımından ilginç ve önemlidir.
Türk Bilim Tarihi Kurumu´nun 25 Nisan 1992 tarihinde, Prof. Dr. Erdal İnönü´ye ilk şeref üyeliği payesini vermesi vesilesiyle bu kurumun Yıldız Sarayı´ndaki merkezinde yapılan toplantıda Erdal İnönü kendisine bu onursal payenin verilmesiyle ilgili olarak bir teşekkür konuşması yaptı. Daha sonra Bilim Tarihi dergisinde yayımlanmış olan bu ilginç konuşmada İnönü, bilimin tarihteki ve toplumsal gelişmedeki rolü üzerine olan düşüncelerini açıkladı. Erdal İnönü´nün bu konuşmasının bazı önemli bölümleri şu şekildedir:
Bilim Tarihinin Önemi
?...Ben de yakın geçmişte bilim tarihi ile uğraşmaktan büyük bir zevk aldım. Sayın hocam Prof. (Celal) Saraç bize bu konuda yol göstermiştir. Ben de fizik öğrenimi yaptıktan sonra fizik konusunda araştırmalar yaparken biraz da üniversite hayatımızda gördüğümüz zorlukları ya da aklımızdaki gelişmeyi o kadar hızla gerçekleştirememenin sıkıntılarını yaşarken ´acaba geçmişte nasıl olmuş, niçin başka yerlerde bilim daha çabuk ilerlemiş de Türkiye´de bugün ilerlemiş görünmüyor, bunun nedenleri nedir´ diye ister istemez düşündüm.
Birçoklarımızın ve Cumhuriyet döneminde Türkiye´de bilimle uğraşan bütün kuşakların yaptığı gibi bir taraftan bilimde araştırma yapmaya, bir taraftan da yeni bilimi gençlere öğretmeye çalışırken diğer taraftan da niye istediğimiz sonucu bir türlü alamıyoruz konusuna eğilmek insanı ister istemez bilim tarihi çalışmalarına yöneltiyor.?
?..Bilimin gelişmesini, bugün bazı konuşmalarda da görüyorsunuz değerlendirmeye çalışıyorum. İnancıma göre toplumların değişmesinde en önemli etken, bilimin katkısı, tabii bilimin ve uygulamanın, bilimin ve teknolojinin katkısıdır. Toplumları değiştiren, gerçekten değiştiren. Bunu bugün de yaşıyoruz, geçmişte de yaşandı. Bu açıdan bilim tarihi bu gelişmeleri takip eden ve bunları değerlendiren bir araştırma alanı olarak son derece önemli. Hem tarih olarak önemli hem de bugünkü hayatımız için önemli. Tıpkı öbür tarih konuları gibi ama geçmişteki bir bilim adamı olarak bilim tarihine çok daha önem veriyorum. Çünkü bilimin katkısı toplumu gerçekten değiştiriyor. Bilimin değiştirmesi, bir daha geri dönmeyecek şekilde bir değiştirmedir. İnsanların isteklerine, becerilerine, öbür insanlar üzerindeki nüfuzlarına bağlı değil, toplumun yapısını değiştiriyor, öyle akımlar ortaya çıkıyor ki, bu akımlar içerisinde herkes değişiyor, değişmezse unutuluyor, gidiyor, mecburen değişiyor.
Ama işte bunun kaynağında bilimin, teknolojinin getirdiği yeni yaklaşım, yeni olanaklar, yeni anlayış var. İşte onu bilim ve teknoloji yapıyor. Ve bunu değerlendirmek, bilim ve teknolojinin temelindeki fikirleri ortaya çıkarmak gerekiyor. Onları da yapan fikirler öncelikle neden çıkıyor? O fikirlerin uygulanmasıyla gerçekle ilgili olduğu ortaya çıkınca, bu defa bütün manzara değişiyor, bütün ortam değişiyor. Bunun arkasındaki fikirler nasıl gelişiyorlar, nasıl bu hale geliyorlar? O insanlar bunu nasıl buluyorlar? Anlaşılabildiği kadar tabii.?
?...Fen Fakültesi´nin açılışından bahsetti Sayın Saraç. O açılış benim için de çok değerli bir açılış olmuştur. Birçok yerde o açılıştan ben de bahsettim gençlerle konuşurken. Bazı törenler insanın hayatında unutulmaz yer tutuyor. O fakültenin açılışı da bende öyle bir yer tutmuştur. Hasan Ali Yücel´den bahsetti Sayın Saraç. O dönemin belki bir özelliğiydi. Yeni şeyler yapmak isteyen ve yaptıklarının değerli olduğuna inanan insanların, siyasetle de bu tavrı gösterdikleri bir dönem. Formal tören konuşmaları gibi değerlendirilebilecek konuşmaları yaparken bile önemli bir şey söylemeye çalışıyorlardı.
Ben de liseyi bitirip gelmiş bir öğrenci olarak heyecanla yeni fakültenin açılışında bulunan bir öğrenci olarak o törene gelmiştim. Ama yine de tabii, ?törenler törenlerdir, fazla bir şey çıkmaz törenlerden´ diye düşünüyordum. Hasan Ali Yücel´in büyük törenden sonra söyledikleri de ilginçtir. Sınıfta toplanmıştık. Bize geldi ve bize de kısa bir konuşma yaptı. İşte bize başarılar diledi. Sonra da dedi ki: ?Kendinizi küçük görmeyin. Siz burada dünyada ne öğretiliyorsa onları öğreneceksiniz. Amerika´da, Avrupa´da büyük bilim adamları ne söylüyorlarsa burada size onları söyleyecekler ve siz onlar gibi olabilirsiniz. Kendinize güvenin, hiç kendinizi küçük görmeyin, araştırma yapın, siz de onlar gibi olursunuz´ dedi.
Sonra başımızdan türlü olaylar geçti. Amerika´da ben doktora öğrenimimi yaptım. Araştırma hayatına girdim. Başkaları yaptılar, yapmadılar. Ve gördüm ki, gerçekten Hasan Ali Bey´in o gün söylediğini daha ciddiye alsaydık, daha önemli araştırmalar yapabilirdik. Kendimize daha çok güvenseydik, gittiğimiz yerlerde veya Türkiye´de araştırma yaparken gerçekten bizim de Avrupa´daki bilim adamları kadar iyi şeyler yapabileceğimize onun söylediği kadar inansaydık, gerçekten daha büyük şeyler yapardık. Bunu sonradan fark ettim.?
Sağlıcakla kalın.
. Kaynakça
Bilim Tarihi, Sayı 8, Haziran 1992.
İnönü, Erdal, Bilimsel Devrim ve Stratejik Anlamı, 3. baskı, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 2010.
Zekai BULUÇ
