Suriye Dışişleri Bakanlığı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan´ın Adana Mutabakatı ile ilgili son açıklamalarına tepki göstererek, Türkiye´yi 2011´den bu yana teröristleri desteklemekle ve Suriye topraklarını işgal ederek anlaşmayı ihlal etmekle suçladı.

SPUTNİK Ajnsının haberine göre Suriye devlet televizyonuna konuşan ancak ismi verilmeyen bir Suriye Dışişleri kaynağı şu ifadeleri kullandı: "Suriye, her ne şekilde olursa olsun terörün her haliyle mücadele hakkında olan Adana Mutabakatı´nı ve onunla ilgili olan tüm anlaşmaları destekliyor ve onlara uyuyor. Ancak Türkiye rejimi 2011´den günümüze kadar terörizme sponsorluk yapıp onu destekleyerek, militanları eğiterek, onların Suriye´ye gelmelerini kolaylaştırarak ya da kendisine itaat eden terörist gruplar veya doğrudan Türk ordusunun yardımıyla Suriye topraklarını işgal ederek, bu anlaşmayı ihlal ediyor."

ERDOĞAN DEMİŞTİ?

İHA´da yer alan habere göre Cumhurbaşkanı Erdoğan Moskova´da  Putin ile gerçekleştirdiği son görüşmesinden dönerken uçakta basın mensuplarına şöyle konuşmuştu:

?Baba Esed´in döneminde 1998´de imzalanmış bir Adana Mutabakatı var. PKK terör örgütü mensuplarının bize teslim edilişini, terörle mücadeleyi ele alan bir mutabakat. Önemli bir adımdı. Belki bunun tekrar gündeme getirilmesi söz konusu olabilir. Nitekim Putin de bunu özellikle gündeme getirdi. O mutabakatın orada bizim terörle mücadelemiz açısından önemli olabileceğine işaret ediyor. Bunun Türkiye´nin bölgedeki ağırlığını hissettirebileceği önemli bir anlaşma olduğu kanaatindeyim. "Türkiye´yi buraya kim davet etti" diyenlere karşı, o mutabakatı masaya getirmemiz lazım. (Suriye ile diplomatik temasımız yok. Süreç nasıl işleyecek?) O mutabakat 2011´e kadar işledi. Bizim, 1 milyona yakın insanın ölümüne sebep olmuş biriyle üst düzey temasımız olmaz. Rusya ve İran ile yoğun temas halindeyiz. Bu sayede Suriye´nin kuzeyinde bir terör koridoru oluşturulmasını engellemeyi başardık.?

"Adana Mutabakatı Suriyeye´ye girmemizin önünü açıyor"  Diyen Erdoğan önceki gün de Erzurum´da yaptığı konuşmada aynı konuda şunları söylemişti:

"Suriye, Irak´ta, Akdeniz´de sınırımızda olan bitenlerin gerisinde Türkiye hesabı var. Hep Türk milleti ile hesaplaşıyorlar. Bölgemizde yaşanan hadiseler karşısında Türkiye olarak hakka ve hukuka bağlı olarak yaklaşımımız birilerinin iştahını kabartıyor. Binlerce kilometre uzaktan gelip burnumuzun dibinde silah satanlar bize sınırdaş olan kardeşlerimizin hakkını hukukunu huzurunu geleceğini koruma çabalarını korumak için kırk takla atıyorlar. Biz Adana Mutabakatıyla zaten bunu güvence altına aldık. Bu Adana mutakabakatı baba Esed döneminde atılmış mutakabakattır. Adana Mutabakatı Suriye´ye girmemizin önünü açıyor. Bundan sonra da daha kararlı devam edecektir. Erzurumlunun güzel bir sözü var. Tipiyi yiyen ben titreyen sen. 4 milyon mülteci bizim ülkemizde. Onlara biz bakıyoruz. 35 milyar doları biz harcıyoruz ama onlar hala titriyor. Sabrımız sınırsız değildir. Bize verilen sözlerin gelmesini sonsuza kadar da bekleyecek değiliz. Sınırlarımızın dibinde teröristleri korumaya değil, ülkemize teröristlerden korumak için güvenli veya tampon bölgenin oluşturulmasını bekliyoruz. Aksi halde biz bunu gerçekleştireceğiz. Tampon bölge sözü birkaç ay içerisinde gerçekleştirilmeli. Suriye sınırlarımızda güvenlik tesis edilecek tek güç Türkiye´dir. Sahadaki fiili kontrolün bizde olması gerekmektedir. Bu onurlu duruşun bir bedeli olacaksa bunu da ödemeye hazırız"  

ADANA MUTABAKATI GÜNDEME NASIL GİRDİ?

Erdoğan´nın son Moskova ziyaretinde  düzenlenen  Putin´in ortak basın toplantısında, Türkiye´nin YPG´den kaynaklanan güvenlik kaygılarıyla ilgili konuşurken 1998 yılında yapılmış Türkiye-Suriye Adana Mutabakatı´nı anımsatması görüşmelerin sürpriz konu başlığı olarak öne çıktı. Üstelik Putin´in bu anımsatmayı Türkiye ile ABD arasında yürütülen güvenli bölge görüşmelerinin sorulması üzerine yapması daha da anlamlı bulundu.

BBC´nin konu ile ilgili yorum haberine göre bu mutabakatın  önemi ise şuradan geliyor: Suriye, 1980 ve 1990´lar boyunca PKK´nın  ve Abdullah Öcalan´ın kendi topraklarında konuşlanmasına, eğitim kampları oluşturmasına, her türlü propaganda faaliyetine ve topraklarından Türkiye´ye dönük terör eylemleri gerçekleştirmesine izin vermişti. Türkiye´nin 1996´da verdiği çok sert notaya rağmen PKK eylemlerini engellemeyen Suriye, Fırat´ın suları ve Hatay meselesini de sürekli gündeme getirerek Türkiye´yi uluslararası baskı altına almaya çalışıyordu.

Dönemin hükümeti 1998 yılının ikinci yarısından itibaren Suriye´yi teröre destekten vazgeçirmeye dönük "kuvvet politikası" uygulamaya başladı. Cumhurbaşkanı ve hükümet yetkilileri güçlü ifadelerle Suriye yönetimini uyarırken, Türk Silahlı Kuvvetleri de sınır hattında takviye ettiği birlikleriyle askeri tatbikatlar yapıp Şam yönetimine gözdağı veriyordu.

Olası bir Ankara-Şam askeri çatışmasından kaygılanan uluslararası toplum, Mısır ve İran´ın girişimleri sonucu Suriye yönetimini Türkiye´nin taleplerini karşılama noktasına getirdi ve 20 Ekim 1998 günü Adana´da bir araya gelen iki ülke heyetleri Adana Mutabakatı´nı imzaladı.

O dönem Türkiye´de Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Başbakan Mesut Yılmaz, Dışişleri Bakanı İsmail Cem´di. Suriye´nin başında ise Hafız Esad vardı.,

ADANA MUTABAKATI NELERİ İÇERİYOR?

Türkiye adına Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Büyükelçi Uğur Ziyal ve Suriye adına Tümgeneral Adnan Badr al-Hasan´ın imza attığı Adana Mutabakatı, Öcalan´ın Suriye´nin dışında olduğu ve bir daha asla girmeyeceği, yurtdışındaki PKK unsurlarının Suriye´ye dönemeyeceği, ülke topraklarındaki PKK kamplarının bir daha kullanılmayacağı ve tutuklanan PKK üyelerinin listelerinin Türkiye´ye verilmesi taahhütlerini içeriyordu.

Mutabakat, Suriye tarafının kısa vadede yerine getireceği taahhütlerin yanı sıra iki ülkenin uzun vadeli terörle mücadele çerçevesini de çiziyor:

1. Suriye kendi topraklarından Türkiye´nin güvenlik ve istikrarını tehlikeye atacak eylemlere izin vermeyecek. Suriye, PKK´nın silah, lojistik ve mali destek sağlamasına ve propaganda faaliyetlerine izin vermeyecek.
2. Suriye, PKK´yı terör örgütü olarak ilan etmiştir. Suriye, diğer terör örgütlerinin yanı sıra PKK ve uzantılarının topraklarındaki faaliyetlerini yasaklamıştır.
3. Suriye, PKK´nın topraklarında eğitim kampı kurmasını ve ticari faaliyetlerde bulunmasını yasaklamıştır.
4. Suriye, PKK üyelerinin transit yollarla üçüncü ülkelere gitmesine izin vermeyecektir.
5. Suriye, PKK liderlerinin topraklarına girmesini engelleyecek ve gümrük yetkililerine bunun için talimat verecektir.

Aynı mutabakat, tarafların bu taahhütlerin yerine getirilmesini sağlamak ve gözlemek için bazı mekanizmalar kurmasını da sağlıyor. İki ülkenin üst düzey güvenlik yetkilileri arasında doğrudan telefon hattı kurulması, diplomatik temsilciliklerde güvenlik işleri için özel temsilcilerin atanması bunlardan sadece birkaçını oluşturuyor.