Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) , 2017 yılı Ocak ayına ait fiyat gelişmeleri raporunu yayımladı. Raporda, Türk lirasındaki değer kaybının etkisiyle çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonun ana eğilimi yükselttiği belirtildi. Merkez Bankası´nın raporunda Ocak ayında tüketici fiyatların yüzde 2,46 oranında arttığı ve yıllık enflasyonun 0,69 puan yükselerek yüzde 9,22 olduğu belirtilerek ?Ocak ayı Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti´nde ifade edildiği üzere, gıda yıllık enflasyonu işlenmemiş gıda kaynaklı olarak yükselmiştir. Enerji grubu yıllık enflasyonundaki artış döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak sürmüştür. Bu dönemde, talep koşulları kısmen sınırlayıcı olmakla birlikte Türk lirasındaki belirgin değer kaybının etkisiyle çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonu ve ana eğilimi yükselmiştir.
Ocak ayında tüketici fiyatları yüzde 2,46 oranında artmış ve yıllık tüketici enflasyonu 0,69 puan yükselerek yüzde 9,22 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları 0,25 ve 0,26 puan artarak sırasıyla yüzde 7,54 ve 7,74 olarak gerçekleşmiştir.1 Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda ve enerji gruplarının katkısı sırasıyla 0,46 ve 0,37 puan artarken alkol-tütün grubunun katkısı 0,35 puan azalmıştır. Bu dönemde temel mal ve hizmet gruplarının katkısında belirgin bir değişim olmamıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerindeki bozulmanın sürdüğü gözlenmiştir. Bu gelişmede, Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak temel mal grubu ana eğiliminde gözlenen yükselişin yanı sıra, hizmet grubu ana eğiliminde gözlenen yukarı yönlü hareket de etkili olmuştur.
Ocak ayında hizmet fiyatları yüzde 1,49 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,16 puan yükselerek yüzde 8,27 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon ulaştırma grubunda yükselmiş, diğer hizmetler grubunda ise bir miktar düşüş kaydetmiştir. Kira, lokanta otel ve haberleşme gruplarında ise yıllık enflasyon nispeten yatay seyretmiştir. Bir önceki aya kıyasla, ulaştırma grubunda şehirlerarası karayolu yolcu taşımacılığı ve taksi ücretlerine bağlı olarak belirgin bir fiyat artışı gözlenmiştir. Lokanta otel grubunda fiyatlar gerek konaklama gerekse yemek hizmetlerinde yükselirken kira artışları hızlanmıştır. Bunun yanında, başta sağlık hizmetleri olmak üzere diğer hizmetler grubunda da yüksek oranlı fiyat artışları gözlenmiştir? denildi.
Temel mal grubunun yıllık enflasyonunun Ocak ayında 0,41 puan artarak yüzde 7,18 olduğunun bildirildiği raporda şu ifadeler yer aldı: ?Bu dönemde yıllık enflasyon giyim ve ayakkabı grubunda azalırken dayanıklı mallarda yatay seyretmiş, diğer temel mallarda ise artmıştır. Giyim ve ayakkabı grubunda toplam talepteki yavaşlamanın etkileri hissedilmiş ve yıllık enflasyondaki yavaşlama eğilimi devam etmiştir. Diğer taraftan, Türk lirasında gözlenen değer kaybına bağlı olarak dayanıklı mal alt kalemlerinde yüksek fiyat artışları gözlenmiş ve bu grupta fiyatlar yüzde 1,93 oranında yükselmiştir. Bu dönemde diğer temel mallarda da fiyatlar bir önceki aya göre belirgin bir oranda artmıştır. Ocak ayı, talep koşullarının kısmen sınırlayıcı etkisine rağmen Türk lirasındaki değer kayıplarının temel mal fiyatları üzerindeki etkisinin oldukça belirgin olduğu bir dönem olmuştur.
Enerji fiyatları, Türk lirasında gözlenen değer kaybının etkisiyle grup geneline yayılan fiyat artışları sonucunda Ocak ayında yüzde 3,53 oranında artmıştır. Akaryakıt fiyatları bu dönemde yüzde 5,43 oranında yükselmiş ve grup yıllık enflasyonu yüzde 28,39´a ulaşmıştır. Benzer şekilde tüp gaz, katı yakıtlar ve su fiyatlarında bir önceki aya kıyasla sırasıyla yüzde 6,33, yüzde 3,91 ve yüzde 4,39 oranlarında yüksek artışlar gerçekleşmiştir. Sonuç olarak, enerji grubu yıllık enflasyonu bu dönemde 2,93 puanlık yükselişle yüzde 11,60 olmuştur. Gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu Ocak ayında 2,12 puan artarak yüzde 7,77´ye yükselmiştir. Bu gelişmede, sebze grubuna bağlı olarak işlenmemiş gıda fiyatlarında gözlenen sert yükseliş belirleyici olmuştur. Bu grupta yıllık enflasyon Ocak ayında 4,15 puan artarak yüzde 8,67´ye ulaşmıştır. Bir süredir ılımlı seyreden kırmızı et fiyatları bu dönemde yüzde 1,34 oranında artarak dikkat çekmiştir. İşlenmiş gıda fiyatları ise yüzde 1,10 oranında artarken grup yıllık enflasyonu sınırlı bir yükselişle yüzde 6,81 olmuştur. Bu dönemde gıda fiyatları üzerinde olumsuz hava koşulları ile Türk lirasındaki değer kaybının etkileri gözlenmiştir?.
Yİ-ÜFE
Raporda Yİ-ÜFE ilgili olarak ise şu değerlendirmeler yapıldı: ?Yurt içi üretici fiyatları Ocak ayında yüzde 3,98 oranında artmış, yıllık enflasyon 3,75 puan yükselerek yüzde 13,69 olmuştur. Bu artış, büyük ölçüde Türk lirasındaki değer kaybından kaynaklanmıştır. Yıllık enflasyon imalat sanayisinde yüzde 15,77´ye, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 10,70´e ulaşmıştır. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi bu dönemde belirgin bir oranda yükselmiştir.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Ocak ayında fiyatlar tüm alt gruplarda yüksek oranlı artışlar göstermiştir. Ara malı fiyatlarındaki yükselişte demir çelik fiyatlarındaki artışlar belirleyici olurken sermaye malı fiyatlarında motorlu kara taşıtları ve metal yapı ürünleri öne çıkmıştır. Bu dönemde dayanıklı tüketim malı fiyatları mobilya kaynaklı artmış, dayanıksız tüketim mallarında ise işlenmiş meyve-sebze fiyatlarındaki artışlar belirleyici olmuştur. Sonuç olarak, Ocak ayı özellikle Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskılarının güçlü seyrettiği bir dönem olmuştur?.(CO)
