Aralık ayında Ukrayna'nın Karadeniz limanlarından ihraç edilen tahılın miktarının 3 milyon 700 bin ton olduğu, Kasım ayındaysa 2 milyon 600 bin ton tahıl ihraç edildiği kaydedildi. Son iki hafta içinde yaklaşık 1 milyon 200 bin ton gıdanın Ukrayna limanlarından ihraç edildiği belirtilen açıklamada, Odesa limanları ve Türkiye'deki denetim sahalarındaki hava muhalefeti nedeniyle son bir haftadır ihracat hareketliliğinde aksamalar olduğu vurgulandı.

Ukrayna tahıl koridorunun faaliyetlerini yürüten Müşterek Koordinasyon Merkezi'nden (JCC) bildirilen verilere göre Çin, tahıl ihracatından en çok payı alan ülke. Çin'i İspanya ikinci, Türkiye ise üçüncü sırayla izliyor. Buğday ihracatının yaklaşık yüzde 40'ının düşük ve düşük-orta düzeyde gelire sahip ülkelere yapıldığı kaydediliyor.

Dünyada açlık sorununun en ağır olduğu bölgelerdeki insani yardım faaliyetlerini desteklemek amacıyla Dünya Sağlık Programı ise 2022 yılında Karadeniz Tahıl Girişimi kapsamında ihraç edilen toplam buğdayın yüzde 8'ini satın aldı.

Açıklamaya göre, şimdiye kadar JCC tarafından bin 300'ün üzerinde sefer gerçekleştirildi. Şu anda Türkiye karasularında JCC'yle bağlantılı 100'den fazla gemi bulunuyor. 32 gemi denetlenmeyi beklerken, geri kalanının da Tahıl Girişimi'ne katılım başvurusu yaptığı bildiriliyor. Kasım ayından bu yana JCC, her gün üç denetim ekibi çalıştırıyor. Bu ay şimdiye kadar ekipler günde ortalama 5,3 denetim yaptı. Son iki haftada gemilerin başvuru ila denetimler arasındaki ortalama bekleme süresi 21 gün olarak kaydedildi.

Birleşmiş Milletler, tüm tarafları, JCC'nin faaliyetlerinin verimliliğinin arttırılması ve oluşan tıkanıklıkların giderilmesi için engellerin kaldırılması çabalarına katkı sunmaya çağırdı.

Birleşmiş Milletler, tahıl ihracatına ilişkin güncellenmiş verilerin, kargı ve gemilerin gidiş noktalarına ilişkin ayrıntıların internet sitesinde yer aldığını hatırlattı.

Karadeniz Tahıl Girişimi ayrıca amonyak dahil gübre ihracatlarının güvenli şekilde gerçekleştirilmesinin hızlandırılması çağrısı da yaptı. Ancak Ukrayna limanlarından amonyak ihracatının henüz başlamadığı hatırlatıldı. Gübre imalatının kilit bileşenlerinden amonyak, gübre fiyatlarının düşürülmesi için acilen piyasada ihtiyaç duyulan bir kimyasal. Togliatti/Yuznhi boru hattından piyasaya nasıl amonyak tedarik edileceğini müzakere eden ancak henüz anlaşmaya varamayan taraflar, halen görüşmelerini sürdürüyor.

2022 yılı Temmuz ayında İstanbul'da imzalanan Karadeniz Tahıl Girişimi ve Tahıl Mutabakatı'nın gıda ve gübre fiyatlarını düşürmek ve küresel gıda güvensizliğini gidermek amacıyla küresel piyasalara yüksek miktarda tahıl, başka gıda ürünleri ve gübre arz etmeyi amaçladığı kaydedildi.

Bu amaca erişmek için her iki anlaşmanın da tam olarak uygulanması gerekliliğinin altı çizilirken, Ukrayna ve Rus gıda ve gübre ürünlerinin küresel piyasalara engelsiz şekilde ulaştırılması gerektiği vurgulandı. Gübre fiyatlarının yüksek seyrettiği bu ortamda 2023 yılında olası bir küresel gıda erişimi krizini engellemek için bu amacın yerine getirilmesinin kritik önem taşıdığı kaydedildi.

(vş)