İstanbul´da yaşayan genç nüfusun ve işverenlerin özellikle gençlik istihdamı üzerine düşünceleri konusunda bir durum tespiti yapmak ve gençlik ile istihdam alanında gerçekleştirecek çalışmalara temel oluşturması amacıyla Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Devrim Dumludağ ve İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Özge Gökdemir tarafından yürütülen ?Türkiye´de Gençlik Araştırması´nın sonuçları paylaşıldı. 

Çalışma 2018 yılının ilk yarısında İstanbul´da gerçekleştirilmiş ve 18-29 yaş arası vatandaşların ikamet ettiği tüm haneler hedef nüfus olarak alındı. Araştırmanın örneklemi sözü edilen hedef nüfusu temsil edecek biçimde belirlendi ve 2 bin 15 kişilik bir grup oluşturdu. Yüz yüze görüşülerek gerçekleştirilen çalışmada, örneklemin belirlenmesinde ?çok aşamalı rastgele örneklem´ yöntemi kullanıldı. Yapılan ankette çoğunluğu 672 kişi ile18-21 yaş orası kişiler oluşturmakta olup, bu grubu sırayla 561 kişi ile 25 yaş üstü, 446 kişi ile 22-25 yaş arası ve 336 kişi ile 15-17 yaş arası kişiler takip etti. 

Araştırmada en çok dikkat çeken sonuçlardan biri gençlerin saygın bir meslek isterken işverenler ise istihdam ederken iş disiplini ve sorumluluk istemesi oldu. 

Gençler ise ücret ve pozisyon beğenmeme görüşünü doğruluyorlar 
İşverenlerin ?Gençlerin ortalamanın üzerinde ücret beklentileri var´ görüşüne katılan gençlerin sayısı bin 498 iken, bu görüşe katılmayanların sayısı 374, fikrim yok diyenlerin sayısı ise 143 oldu. İşverenlerin ?Gençler istihdam edilmek istedikleri iş pozisyonlarını beğenmiyorlar´ görüşüne katılan gençlerin sayısı ise bin 315 iken, katılmayanların sayısı 402, fikrim yok diyenlerin sayısı ise 298 olarak saptandı. 

İyi bir iş bulmada yabancı dil çok önemli 
Araştırmaya katılan gençlere göre iyi bir işe sahip olmak için gereken niteliklerin başında yabancı dil geliyor. Yabancı dili, programlama bilgisi ve ofis programlarını kullanma becerisi izliyor. 

İyi iş tanımında iyi ücret, iş baskısı olmaması, saygı duyulan meslek önemli 
Araştırmada bin 982 kişi iyi bir iş için iyi bir ücreti önemli görürken, bin 936 kişi iş garantisini, bin 893 kişi işte fazla baskı olmamasını, bin 843 kişi iyi çalışma saatlerini ve bin 762 kişi saygı duyulan bir iş olmasını önemli görüyor. 

Tatil imkanı ön planda değil 
Gençlerde iyi bir iş için bol izin ve tatil imkanı bin 328 kişi tarafından önemli bulunurken, 687 kişi tarafından önemsiz bulundu. İyi bir iş için ilginç bir işe sahip olmayı önemli bulanların sayısı 744 iken önemsiz bulanların sayısı ise bin 271 oldu. 

İyi bir işe girmede torpil ve sosyal çevrenin etkisi 
İyi bir iş için sosyal çevre önemlidir önermesine katılanlar bin 829 kişi iken, katılmayanlar 64 kişi oldu. İş bulma konusunda torpilin önemli etken olduğu görüşüne ise bin 609 kişi katılırken, bu fikre katılmayan 312, konu hakkında fikri olmayan da 94 kişi bulundu. 

Eğitimde eşitsizlik ve bu durumun iş bulmaya etkisi 
Maddi durumu iyi olanlar iyi eğitim alırlar önermesine katılanların sayısı bin 712 iken katılmayanların sayısı 226 olarak gerçekleşti. Fikri olmayanların sayısı ise 77 oldu. İyi eğitim alanlar iyi iş bulurlar önermesine katılan bin 537 kişi olurken, katılmayan 299 kişi ve fikri olmayan 179 kişi var. 

Başka ülkede çalışma isteği: ilk sıralarda ABD, Almanya, İngiltere ve Fransa 
Araştırmada başka ülkede çalışmak isteyen bin 251 kişiye karşılık, 688 kişi bu soruya ?hayır´ yanıtını verirken 76 kişi ise kararsız olduğunu belirtti. Ankete katılanların 61 farklı ülke isimleri verdikleri gözlemlenirken en çok çalışılmak ülkeler sırasıyla ABD, Almanya, İngiltere ve Fransa oldu. 

Yabancı çalışanlara olumsuz bakış söz konusu 
?Ülkede, eğer insanlar iş bulamıyorsa, işverenler Türkiye vatandaşlarını yabancılara tercih etmelidir? önermesine katılan bin 853 kişi varken, katılmayan 79, fikri olmayan ise 83 kişi bulundu. 

Gençler kısa vadede işsizlik oranlarının düşeceğine inanmıyorlar 
?Kısa ve orta vadede işsizlik oranlarının kabul edilebilir seviyelere düşecektir? görüşüne katılan gençlerin sayısı 618 iken, bu görüşe katılmayanların sayısı 657, fikrim yok diyenlerin sayısı ise 740 olarak görüldü. 

Gençlerin mutluluk ortalaması Türkiye ortalamasına yakın 
Gençler için ortalama mutluluk skoru 6,16 olarak ölçüldü. Bu ortalamanın dünya değerler araştırmasındaki (gençler için) ortalama mutluluk değerlerine yakın olduğu gözlemlendi. 

Gençler çok kazanmak yerine diğerlerinden iyi olmayı önemsiyor 
Araştırmada konumlama etkisini araştırmak için iki dünya tasvir edildi. İki dünyada da fiyatlar ve paranın satın alma gücünün eşit olduğu belirtildi. Bin 206 kişi diğer dünyaya göre daha düşük fakat diğerlerinden daha fazla kazandığı dünyayı seçerken,809 kişinin ise diğer dünyaya göre daha yüksek ama diğerlerinden daha az kazandığı dünyayı seçtiği gözlemlendi. 

Yabancı ortaklı firmalar tercih sebebi 
?Yabancı ortaklı firmalarda çalışmayı, yerli firmalarda çalışmaya tercih ederler? görüşüne katılan gençlerin sayısı bin 352 iken katılmayanların sayısı 263 fikrim yok diyenlerin sayısı ise 400 olarak gerçekleşti. 

Çeşitli sektörlerden 107 firma temsilcisi ile yapılan görüşmeler sonucu ortaya çıkan temel bulgular şu şekilde aktarıldı: 
?İstihdam oluşturmada kurumlar arası işbirliği zayıf 
Firmalar genç istihdamında eğitim kuruluşları veya diğer kurum ve kuruluşlarla yeteri kadar işbirliğine girememektedirler. 

İşbirliği en çok stajyer ilişkisi üzerinden sürdürülüyor 
Az sayıda işbirliği yapan firma ise bu işbirliğini neredeyse tamamen stajyer eğitimi üzerinden gerçekleştirmektedir. 

İşe alımlarda çoğunlukla geleneksel yöntemler kullanılıyor 
Eğitim ve meslek kuruluşları ile zayıf ilişkiler işe alımlarda da ortaya çıkmakta, firmalar çoğunlukla işe alım sürecinde çevre, tanıdık referansı gibi geleneksel yöntemlere başvurmaktadır. İşbirlikleri kanalıyla işe alımlar geri planda kalmaktadır. 

İşe alımlarda en önemli kriter iş tecrübesinin olması 
Eğitim sisteminin genç istihdamına etkisi açısından katılımcılara eğitim ile ilgili kritik faktörlerin önem derecesi sorulmuştur. Katılımcıların büyük bir kısmı gençlerin istihdamında daha önceki iş tecrübesinin işe alımlarda (çok) önemli bir faktör olduğunu belirtmiştir. 5 üzerinden ölçüldüğünde ise bu faktöre verilen cevapların ortalaması 4.01 oldu. İş tecrübesini gençlerin konuştuğu yabancı dil sayısı ve mezun olduğu okul takip etmektedir. Referans, sertifika programları ve devlet okulundan mezun olma durumlarını not ortalaması ve gençlerin özel okulu mezunu olma durumları takip etmektedir. 

Firmaların gençlerden temel beklentisi iş disiplini ve sorumluluk 
İstihdam edilen gençlerden en büyük beklenti; verimlilik açısından iş disiplini ve işi zamanında tamamlama ve sorumluluk gibi geleneksel faktörler olarak ön plana çıkmıştır. Eğlence ve finans sektöründe ise problem çözme, kendini ifade etme gibi kriterler ön plana çıkmaktadır. 

Firma temsilcileri yurt dışından gelecek iş gücüne sıcak bakmıyor 
Dünyada ve Türkiye´de mevcut olan ekonomik koşullar nedeniyle firma temsilcileri yurt dışından gelecek olan iş gücüne mesafeli yaklaşmaktadırlar. Firma temsilcileri gençlerin ücret düzeylerini, iş koşullarını beğenmediklerini vurgulamaktadırlar. ?

İş ortamını beğenmiyorlar almış oldukları eğitimden farklı alanlardaki işlere başvuruyorlar 
Saha araştırmasında bin 15 kadın ve bin erkek ile görüşme yapılırken kadınların eğitim durumlarına bakıldığında pastanın en büyük dilimini 393 kişi ile ilköğretim mezunları oluşturdu. Sırayla 268 kişi ile genel lise, 146 kişi ile mesleki veya teknik lise ve 3.40 3.50 3.60 3.70 3.80 3.90 4.00 4.10 4.20 4.30 4.40 ortalamanın üzerinde ücret beklentileri var. İş ortamını beğenmiyorlar almış oldukları eğitimden farklı alanlardaki işlere başvuruyorlar. İstihdam edilmek istedikleri iş pozisyonlarını beğenmiyorlar. 

Kadınların 779´u şu an çalışmakta fakat son 12 aydaki tek işinin bu olmadığını beyan ederken, sadece 5´i son 24 aydır aynı işte çalıştığını dile getirdi. Şu anda işsiz olup iş arayan kadınların sayısı 17 iken işsiz olup iş aramayı bırakan kadınların sayısı ise 33 olarak gerçekleşti. Benzer oranlar erkekler için de gözlemlendi. Erkeklerin 822´si şu an çalıştığını fakat 12 aydaki tek işinin o olmadığını beyan ederken, sadece 11´i 24 aydır aynı işte çalıştığını dile getirdi. Şu an işsiz olup arayan sayısı 19 iken işsiz olup iş aramayı bırakan erkek sayısı ise ankette 33 olarak saptandı. Bin 893 kişi, iyi bir iş için işte fazla baskı olmaması gerektiği görüşünü önemli görürken 122 kişi bu görüşü önemsiz görüyor. 

Bin 982 kişi, ?İyi bir iş için iyi bir ücret gereklidir´ görüşünü önemli görürken 33 kişi bu görüşü önemsiz gördü. Bin 936 kişi, iyi bir iş için iş garantisi gereklidir görüşünü önemli görürken 79 kişi bu görüşü önemsiz olarak nitelendirdi. (Öİ)