Aşan, “19 Mayıs 1919 Samsun Işığı” başlıklı bugünkü köşe yazısında Life Dergisi’nin kapağında yayınlanan “Dünyayı değiştiren devrimciler” arasında Mustafa Kemal Atatürk’ün diğer devrimciler arasında en merkeze yerleştirildiğine dikkat çekti.

Aşan yazısında şu görüşleri paylaştı:

“Büyük Dünya Savaşı bitmiş.

Yenilen taraftaki Osmanlı imparatorluğu, savaşı bitiren ‘barış anlaşmaları’ çerçevesinde paylaşıma açılmış, Anadolu, dört bir koldan yedi düvelin işgaline maruz kalmıştı.

***

Mustafa Kemal, Büyük Savaşta (1. Dünya Savaşı) İmparatorluğun Filistin, Suriye, Irak’ı içeren Güney cephesini savunan Yıldırım Ordularından 7.sinin Komutanıdır.

Savaşın sona ermesiyle Suriye cephesinden Adana’ya geçmiş, Yıldırım Orduları Komutanlığını devralmıştır.

Anadolu’nun dört koldan işgalinin başladığı günlerde Adana’da olan Mustafa Kemal, direniş planları yapmaya başlamıştır. Adana, Mustafa Kemal liderliğinde düzenlenen gizli toplantılar ile heyecanlı bir hareketlilik yaşarken, Çukurova direnişinin sembolü haline gelen Yeni Adana Gazetesi de bu süreçte yayınlanmaya başlamıştır.

​

***

Adana’daki direniş faaliyetleri endişe yaratan Mustafa Kemal, yeni bir görevlendirme için, tam da imparatorluk başkentinin işgal edildiği günlerde, İstanbul’a çağrılarak, 9. Ordu Müfettişliğine getirilmiştir.

GELDİKLERİ GİBİ GİDERLER

Mustafa Kemal, işgalci donanmaların İstanbul sularına demir attığı günlerde İstanbul’a gelmiştir.

Haydarpaşa Garında Adana treninden indiğinde karşılaştığı manzaraya hazin şekilde bakarak ‘geldikleri gibi giderler’ demiştir.

***

İşgal kuvvetleri 13 Kasım 1918’de Galata Rıhtımından karaya çıkmaya başlamış, serbest bırakılan İngiliz esirler, sivil giysiler içinde işgalci subayları rıhtımda törenlerle karşılamıştır.

İşgal güçleri İstiklal Caddesi dahil resmi geçitlerle başkentte gövde gösterileri yapmaktadır.

İstanbul’un işgali Cumhuriyetin ilanına kadar beş yıl sürmüştür. İlk işgalde asayiş ikinci dalgada ise yönetim ve idare işgalcilerin hakimiyetine geçmiştir.

***

Mustafa Kemal, Adana’da filizlendirdiği ulusal direniş ve kurtuluş fikrini, kirada olduğu (şimdi Atatürk Müzesi olan) Nişantaşı’ndaki evindeki istişare toplantılarında olgunlaştırmaktadır.

Ordu müfettişi sıfatıyla Samsun bölgesinde yaşanan isyanları bastırmakla görevlendirildiğinde, düşüncelerini annesi ile paylaşan Mustafa Kemal, gidip de dönmemek de var diyerek annesi ve Kız kardeşiyle vedalaşmış ve 16 Mayıs 1919 sabahı Bandırma Vapuru ile aklında direniş ve istiklal fikirleriyle Samsun’a hareket etmiştir.

Bandırma Vapuru, zorlu Karadeniz koşullarında 18 Mayıs sabahı Sinop’a ulaşmıştır. Sinop-Samsun arasında karayolu bağlantısı olmadığı öğrenilince hırçın Karadeniz’le boğuşma pahasına tekrar denizden Samsun’a hareket edilmiştir.

​

SAKİNE BATURAY

19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal’i Samsun iskelesinde karşılayanlar arasındaki tek kadın 23 yaşındaki, genç gözü pek hasta bakıcı Sakine Baturay’dır.

Erzurumlu eşi yıllardır cephededir. Anadolu’nun içinden geçtiği 1915 yılları koşullarında, baba evine sığınmak için engelli olan oğlunu sırtına alarak 2 ay süren bir yolculuktan sonra Erzurum’dan Samsun’a gelmiştir.

Oğlunun bakımını da sağlamak üzere Samsun Hastanesinde, Amerikalı doktorlara gönüllü olarak yardım eder, zamanla hemşirelik kadrosu alır.

Cesareti, bilgisi ile sosyal olayların içinde olan Sakine Hemşire, Mustafa Kemal’in Samsun’a geleceğini duyar ve kendi talebiyle karşılama kortejine dahil olur.

İstiklal savaşı yıllarında Samsun bölgesinde kadınları örgütleyip, kampanyalarla cepheye lojistik destek sağlayan adsız kadın kahramanlarımızdan birisidir.

***

​

19 Mayıs 1919 Samsun ışığı, bir ulusun yeniden varoluşunun mucizevi adımıydı. Bu ışık halen yolumuzu aydınlatmaktadır.

***

Askeri ve siyasi dehası halen birçok araştırmada yüceltilmeye devam eden Mustafa Kemal Atatürk, son olarak Life Dergisinin yayınladığı, ‘dünyayı değiştiren en büyük devrimciler’ tespitlerinin de merkezine yerleştirilmiştir.”

(VŞ)