Kasım ayının başından itibaren TCMB´nin döviz ve para piyasalarına dönük uygulamalarına dikkat çeken Böke, örneğin bu uygulamalar kapsamında doların 3.70 TL´ye sabitlendiğini ancak piyasada kurun 3.97 TL´ye kadar yükselmesi nedeniyle aradaki farkın bazı şirketler için arbitraj geliri oluşturduğunu vurguladı. Diğer para birimleri için de geçerli olan bu durumu vurgulayan Böke, TCMB´nın bu uygulamasıyla yüzde 7´yi aşan arbitraj gelirinden hangi şirketlerin yararlandırıldığını sordu. Böke ayrıca, ortaya çıkan kur farkından doğan maliyeti kimin üstleneceğini ve bu uygulamanın 80 milyona yaratacağı ekonomik yükün ne kadar olacağını sordu.
Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek´in yanıtlaması istemiyle verdiği Yazılı Soru Önergesi´nde Böke, ?bu uygulamalar ile Türkiye çoklu döviz kuru sistemine geçiş yaparak kur rejimini mi değiştirmiştir?? dedi.
Merkez Bankası´nın söz konusu uygulamalarının yürütüldüğü Kasım ayının başında ABD dolarının 3,81 kur düzeyinde olduğunu ancak 22 Kasım 2017 tarihi itibariyle 3,96 düzeyine yükseldiğini hatırlatan Böke, ?Merkez Bankası politikalarını etkinleştirecek, bağımsızlığını sağlayacak ne gibi tedbirler almayı düşünüyorsunuz?? diye sordu.
Böke´nin Bakan Şimşek tarafından yanıtlanması istemiyle TBMM Başkanlığına sunduğu soru önergesi şöyle:
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Aşağıdaki sorularımın Başbakan Yardımcısı Sayın Mehmet Şimşek tarafından yazılı olarak yanıtlanmasını arz ederim.
Saygılarımla.
Doç. Dr. Selin Sayek Böke
İzmir Milletvekili
Kasım ayının başından itibaren TCMB´nin döviz ve para piyasalarına dönük üç uygulaması öne çıkmıştır:
1. ?Türk lirası uzlaşmalı vadeli döviz satım ihalelerine? başlanmıştır.
2. ?Bankalararası Para Piyasası´nda bankaların borç alabilme limitlerinin gecelik vadede yapılan işlemler için sıfıra düşürüldüğü? açıklanmıştır.
3. Öte yandan TCMB 6 Kasım 2017 tarihinde duyurmuş olduğu, 1 Şubat 2018 tarihine kadar vadesi dolacak olan ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredilerinin ABD doları için 3,70; Euro için 4,30, İngiliz Sterlini için 4,80 kuru kullanılarak TL olarak ödemelerinin yapılmasına imkan veren kararını da uygulamayı sürdürmektedir.
22 Kasım 2017 tarihi itibariyle ABD doları fiyatı 3,96; Euro 4,66; İngiliz Sterlini 5,25 seviyelerine ulaşmıştır. TCMB´nin 6 Kasım 2017 tarihinde duyurduğu reeskont kredilerine dönük uygulama kapsamında ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetlerinden elde ettikleri döviz geliri bu kur düzeyinden bozmuş olan şirketler Merkez Bankası´na reeskont kredi ödemelerini ABD doları için 3,70; Euro için 4,30; İngiliz Sterlini için 4,80 kurunu kullanarak yapacakladır.
Bu bağlamda;
1. Döviz geliri olan ve reeskont kredi ödemesi yapacak şirketlerin:
a. ABD doları cinsinden kazancı olanların kazançlarını ABD doları için 3,97 kur düzeyinden bozdurarak Merkez Bankası´na 3,70 düzeyinden ödeme yapacak olmalarından;
b. Euro cinsinden kazancı olanların kazançlarını Euro için 4,66 kur düzeyinden bozdurarak Merkez Bankası´na 4,30 düzeyinden ödeme yapacak olmalarından;
c. İngiliz Sterlini kazancı olanların kazançlarını İngiliz Sterlini için 5,25 kur düzeyinden bozdurarak Merkez Bankası´na 4,80 düzeyinden ödeme yapacak olmalarından
doğan %7´yi aşan arbitraj gelirinden hangi şirketler yararlandırılmıştır?
2. Kur farkından doğan maliyeti kim üstlenecek? Bu uygulamanın 80 milyona yaratacağı ekonomik yük ne kadar olacak?
3. Maliyet üstlenilmesine neden olacak, sabitlenmiş kurdan kaç ABD doları, kaç Euro, kaç İngiliz Sterlini ödeme yapılacağını öngörüyorsunuz? Bu zarar 22 Kasım 2017 tarihi itibariyle toplam olarak Türk Lirası cinsinden ne kadardır?
4. Bu uygulamalar ile Türkiye çoklu döviz kuru sistemine geçiş yaparak kur rejimini mi değiştirmiştir?
5. Merkez Bankası´nın bu hamlelerinin olduğu Kasım aynın başında ABD doları 3,81 kur düzeyindeyken 22 Kasım 2017 tarihi itibariyle 3,96 düzeyine yükselmiştir. Bu bağlamda, Merkez Bankası politikalarını etkinleştirecek, bağımsızlığını sağlayacak ne gibi tedbirler almayı düşünüyorsunuz?
